عرفان شیعی

عرفان اسلامی در بستر تشیع

عرفان شیعی

عرفان اسلامی در بستر تشیع

۱ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «تمثیل مجمر» ثبت شده است

نقطه که در مسیر دایره حرکت می‏کند، اگر دارای سرعت زیاد باشد، چشم به خطا می‏افتد و نقطه را نمی‏بیند و فقط دایره را می‏بیند؛ همچون حرکت آتش گردان که در اثر سرعت زیاد، به شکل یک دایره آتشین دیده می‏شود.

شیخ محمد لاهیجی در شرح گلشن راز، در این باره چنین می‏نویسد:

«عالم غیب و شهادت وجود واحد است که به حسب مراتب تجلیات، به صورت کثرات نموده، در هر مظهری به ظهوری خاص ظاهر گشته است. شخصی که به مرتبه کشف وشهود رسیده و محجوب وهم و خیال باشد و تصدیق کاملان نداشته باشد، گوید که من می‏بینم که تعداد اشیاء، حقیقی است، نه اعتباری و انکار مشاهده، مکابره است.»

همه از وهم تست این صورت غیر                    که نقطه دایره است از سرعت سیر

«یعنی نمودِ غیریت کثرات، از وهم و خیال است والا فی‏الحقیقه یک نقطه وحدت است که از سرعت انقضا و تجدد تعینات متباینه، به حسب اختلاف صفات مانند خط مستدیر صورت بسته و از تجدد تعینات جسمی، حرکت مصور شده و از کثرت تعینات متوافقه متوالیه، زمان در وهم آمده و کثرات موهومه غیرمتناهیه، نمودن گرفته و فی ‏الواقع چون نظر کنی، غیر از یک نقطه نیست. ...و در حواس چون غلط بسیار واقع است، اعتماد بر مدرکات حواس نتوان کرد؛ ... «که نقطه دایره است از سرعت سیر»، قیاس معقول به محسوس کرده... همچنین نقطه وحدت است که به جهت سرعت تجدد تجلیات غیر متناهیه، به صورت دایره موجودات ممکنه ظاهر گشته ‏است.»

تمثیل مجمر و حلقه آتشین درآثار ادبی عرفا

شرح لاهیجی :

این نقطه زسرعت تحرک                 صد دایره هر زمان نماید

رو نقطه آتشین بگردان                    تا دایره روان نماید

این دایره غیر نقطه‏ ای نیست           لیکن به نظر چنان نماید

این نقطه زگردشی که دارد               بر صورت دایره برآید

بگذر ز خیال و وهم و بنگر                تا دایره نقطه ‏ای نماید