از مجموع بیانات علامه طباطبایی به دست میآید که صراط مستقیم و راه راست، نزدیکترین راه به سوی خداست. راه راست، درجاتی همانند اسلام، ایمان، تقوا، اخلاص، یقین و ... را فرامیگیرد که این درجات همان سبُل سلاماند.
سبل سلام میتوانند همراه با ناخالصیهایی باشند، مثلاً ایمان به همراه شرک خفی باشد. صراط مستقیم، خالصِ از سبل است، یعنی اسلامِ خالص، ایمانِ خالص و ... .
بنابراین اگر کسی در سیر الی الله، در درجات تکامل، نابگرا بود و با توفیق الهی در هر درجه از ناخالصیها به دور ماند، در صراط مستقیم است که هم «اقرب طرق» و «راه میانبُر» است و هم رسیدن و رساندنش به مقصود تضمین شده است. در متون دینی و به خصوص در دعاهای معصومین: بر این نابگرایی تاکید فراوانی شده است.
امام سجاد علیه السلام در دعای عالی المضمون مکارم الاخلاق میفرماید:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ وَ بَلِّغْ بِایمانی اکْمَلَ الایمانِ وَ اجْعَلْ یقینِی افْضَلَ الْیقینِ وَ انْتَهِ بِنِیتی الی احْسَنِ النِّیاتِ وَ بِعَمَلی الی احْسَنِ الْأَعْمالِ اللَّهُمَّ وَفِّرْ بِلُطْفِکَ نِیتی وَ صَحِّحْ بِما عِنْدَکَ یقینی وَ اسْتَصْلِحْ بِقُدْرتِکَ ما فَسَدَ مِنّی» (صحیفة سجادیه، دعای ۲۰)؛
«بار پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و ایمان مرا به کاملترین درجات ایمان برسان و یقین مرا برترین یقین قرار ده و نیت مرا به بهترین نیتها و عمل مرا به نیکوترین اعمال برسان. بار خدایا! به لطف خودت نیتم را پربار گردان و به رحمت خاصّهات یقینم استوار گردان و فسادم را با قدرتت به صلاح بدل نمای».
پیام تمامی آیات و روایاتی که ما را به «ترینها» در مورد فضائل اخلاقی، اعتقادات قلبی، ملکات نفسی و اعمال بدنی دعوت میکنند، همین است یعنی پیامشان این است که انسان باید در صراط مستقیم که نزدیکترین راه به سوی خداست حرکت نماید. اگر کسی در سیر و مسیر خود به سمت مبدأ، اسلامش برترین اسلام، ایمانش برترین ایمان، یقینش استوارترین یقین، عبادتش نابترین عبادت و ... باشد، آیا جز در صراط مستقیم سفر کرده و پیش رفته است؟!
منابع :
- سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، آیتالله علی رضائی تهرانی، صص 553 تا 554