عرفان شیعی

دانش‌هایی که دربارة تأثیرات شگفت‌آور و خوارق عادت بحث می‌کند، بسیار است و ارائة نظریه‌ای کامل دربارة اقسام آن و ارتباط اقسام بسیار دشوار است.

مشهورترین این دانش‌ها در میان اهلش این ۵ علم است:

1 - سیمیا: دانشی که دربارة چگونگی ترکیب کردن نیروهای ارادی با نیروهای مادّی خاصی برای دست‌یابی به تصرفات عجیب در امور طبیعت، بحث می‌کند. تصرف در خیال که «سحر العیون» نامیده می‌شود، از بخش‌های همین دانش است. این علم از بارزترین مصادیق جادوست.

2 - لیمیا: دانشی است که از چگونگی تأثیر اراده به وسیلة اتصال صاحبش به ارواح قویّ عالی همانند ارواح موکل بر ستارگان و حوادث بحث می‌کند. این اتصال به‌وسیلة تسخیر آنها یا استمداد از جنّ انجام می‌شود. این دانش هم فن تسخیر است.

3 - هیمیا: دانشی است که دربارة ترکیب قوای عالم بالا با عناصر مادّه برای دست‌یابی بر تأثیرات عجیب بحث می‌کند. این همان دانش طلسمات است. توضیح اینکه ستارگان و اوضاع آسمانی با حوادث مادی ارتباطاتی دارند که اگر هماهنگ باشند، اثر می‌کنند، مثلاً اگر اشکال آسمانی مناسب با پدیده‌ای ـ همچون مرگ شخصی ـ با صورت مادی مناسبش ترکیب شود، مقصود (مرگ آن شخص) تحقق می‌یابد و این معنای طلسم است.

4 - ریمیا: دانشی است که از کیفیت به کارگیری قوای مادی برای دست‌یابی به آثارشان به گونه‌ای که بر احساس دیگران خارق عادت جلوه کند، بحث می‌کند و این همان شعبده است.

5 - کیمیا: دانشی است که از چگونگی تبدیل صورت عناصر به یکدیگر (مثلاً مس به طلا) بحث می‌کند.

این پنج دانش را «علوم پنج‌گانة پنهان» می‌نامند. شیخ بهایی فرموده بهترین کتاب در این ۵ علم کتابی بود به نام «کلّه سرّ» که من در هرات دیدم و این نام از حروف آغازین این ۵ علم ترکیب شده است؛ یعنی کیمیا، لیمیا، هیمیا، سیمیا و ریمیا.

از کتب معتبر در این علوم خلاصة کتاب‌های بلیناس و رساله‌های خسروشاهی و ذخیرة اسکندری و سرّ مکتوم رازی و تسخیرات سکاکی و اعمال الکواکب السبعة حکیم طمطم هندی است.

از علومی که به علوم پنج‌گانه فوق ملحق می‌شود، علم أعداد و أوفاق است که از ارتباطات اعداد و حروف برای مقاصدی استفاده می‌شود. به این صورت که اعداد یا حروف مناسب را در جدول‌هایی سه در سه یا چهار در چهار یا بیشتر به ترتیب خاصی می‌نویسند و از همین علوم است دانش خافیه که عبارت است از شکستن و تقسیم حروف مطلوب یا آنچه با آن مناسب است از دیگر اسما و بیرون آوردن اسامی فرشتگان یا جنّیان موکل بر امر مورد نظر یا خواندن در عزائمی که از این اسماء گردآمده است، برای دسترسی به مطلوب.

از کتاب‌های معتبر در این فن کتاب‌های شیخ ابوالعباس تونی و سید حسین اخلاطی است.

از دیگر فنونی که امروزه به این علوم غریبه ملحق است، خواب مصنوعی و احضار ارواح است که اینها هم ناشی از تأثیر اراده و تصرّف در خیال است و کتاب‌های فراوانی درباره‌اش نوشته شده است و نیازی به یاد کرد آنها نیست».

(پایان سخن علامه طباطبایی)