عرفان شیعی

برخی از واردات بسیار سنگین است و گاه بسط فوق العاده‌ای ایجاد می‌کند که حالت عادی را از سالک می‌گیرد. از برخی سالکان نقل شده است که در پاره‌ای موارد از شدّت وارده مدّتی در کوچه و بازار رقصیده‌اند(مقدمة دیوان ابن فارض)؛ و گاه حزن و اندوه و درون‌گرایی شدیدی ایجاد می‌کند. سالک باید در مقابل واردات، وقار، طمأنینه، اطمینان و حالت عادی خود را حفظ کند. با یک ته پیاله مست نشود و اگر شد لااقل بدمستی نکند. اساتید عرفان از آن دسته از سالکان که تحمّلشان در برابر واردات خوب بوده، بسیار تمجید می‌کردند. از دست دادن حالت عادی را به «جنبیدن از جای» تعبیر کرده‌اند. جنبیدن از جای می‌تواند زمینه‌ای برای افشای اسرار باشد.

ابن فارض مصری دربارة شراب محبّت گوید:

و لو نَضَحوا منها ثَری قَبْرَ مَیّتٍلَعادت الیه الرّوح و انتعَشَ الجسم(دیوان ابن فارض، ص۱۸۰)

«اگر برخاک مرده‌ای قدری از شراب محبت بپاشند، به یقین زنده می‌شود و بدنش به رقص می‌آید».

بر سر تربت من با می و مطرب بنشین

تا به بویت ز لحد رقص‌کنان برخیزم(دیوان حافظ)

مرده که رقص‌کنان از شراب محبت برخیزد، چه انتظاری از سالک منتظر رحمت الهی است که واردات تکانش ندهد. البته دشوار است، ولی چاره‌ای نیست.

«جنبیدن از جای» آفت یا منشأ آفت است که باید از آن دوری کرد. باری، به تعبیر سعدی:

دریای فراوان نشود تیره به سنگ

عارف که بجنبد تُنُکاب است هنوز(سعدی، گلستان، باب دوم)