عرفان شیعی

انسان به شدّت از دیگران تأثیر نفسی می‌پذیرد. حافظ گوید:

نخست موعظة پیر صحبت این حرف است

که از مصاحب ناجنس احتراز کنید

برخورد با نفس خبیث، برای سالک قبض ایجاد می‌کند، به‌خصوص برای سالک نوپای تازه به راه افتاده. سرّ دستور عُزلت برای سالکان ـ اگرچه به صورت مقطعی و موقّت ـ همین است. البته سالک راه رفته یا عارف کامل از نفوس خبیثه رنگ نمی‌پذیرد، او به مانند آب قلیل نیست که به صرف رسیدن نجاست به آن نجس گردد، بلکه به منزلة دریایی است که خود پاک‌کننده است. انسان‌های دارای نفس خبیث اگر بر اثر شدّت و کثرت خباثت مانند نجس‌العین‌ها نشده باشند، با برخورد با دریای انسان‌های راه رفتة پاک‌سیرت، تأثیر می‌پذیرند.

حضرت آیت‌الله حاج سید عزالدین حسینی زنجانی از قول پدرشان مرحوم آیت‌الله حاج سید محمود نقل کردند که ایشان فرمود:

«من در نجف مدتی بسیار کوتاه به درس مرحوم آیت‌الله حاج شیخ اسماعیل محلاتی که از اعاظم بود حاضر شدم. ایشان اهل کمالاتی روحی و معنوی بود، ولی درسش برای من مفید نبود؛ لذا دیگر نرفتم. بعد از مدتی مرا در خیابان دید و گفت: فلانی! معلوم است که مثل شمائی نباید از درس من استفاده کند، ولی آیا برای مصاحبت با مثل من نباید پیاده تا به افغان رفت؟! بعد حضرت والد اضافه کرد، همین شیخ اسماعیل گفت: من شبانه روز زحمت می‌کشم و مجاهده می‌کنم و در خودم نوری ایجاد می‌کنم، ولی با یک برخورد با یکی از مردم اهل دنیا تمام زحماتم هدر می‌رود و آن نور را از دست می‌دهم» (جنگ خطّی، نگارنده، ج۱). 

استاد می‌فرمود:

«تأثیرگذاری نفوس بر یکدیگر آن‌قدر عجیب است که دو نفر در مجلسی با هم می‌نشینند و یک جمله هم سخن نمی‌گویند، ولی از یکدیگر کاملا تأثیر می‌پذیرند».