در فلسفة اسلامی در تحلیل چگونگی پدید آمدن موجودات، از طرح علیت ایجادی بهره می‌گیرند؛ زیرا از دید فلاسفة مسلمان، هر یک از موجودات، در کنار وجود حق‌تعالی وجود مستقل دارند، و از این رو وجود خداوند علت و موجد هر یک از آنها و پدیدآورندة وجود ایشان است.
اما در عرفان که بیش از یک وجود را نفی می‌کند و همة موجودات را تهی از حقیقت وجود، و آنها را فقط شئون و احوال وجود حق‌تعالی می‌شمارد، علیت ایجادی جایی نخواهد داشت، و علیت، جای خود را به تجلی و ظهور می‌دهد. به همین دلیل، هرگاه به کلمات علت و معلول و علیت در آثار عرفانی و در مقام شرح مبانی عرفانی برمی‌خوریم باید بدانیم مراد همان تجلی و ظهور است نه علیت ایجادی.
حل مسئلة تجلی و ظهور از دیدگاه عرفا، در گرو بررسی‌های گسترده‌ای است که در پست های بعدی به طور گذرا رئوس مباحث آن ارائه می‌شود.
منابع :
- امینی نژاد – علی، حکمت عرفانی، ص 281