الفقرة السادسة:
جواهر النصوص فی حل کلمات الفصوص شرح الشیخ عبد الغنی النابلسی 1134 هـ :
قال الشیخ الأکبر رضی الله عنه : ( ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا:
«أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم. )
قال الشیخ رضی الله عنه : (ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا: «أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم.)
العبارة واضحة
شرح فصوص الحکم مصطفى سلیمان بالی زاده الحنفی أفندی 1069 هـ :
قال الشیخ الأکبر رضی الله عنه : ( ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا:
«أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم. )
قال الشیخ رضی الله عنه : (ألا ترى کیف قال رسول الله علیه السلام لأبی بکر رضی الله عنه فی تعبیره الرؤیا أصبت بعضا وأخطأت بعضا فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فیه فلم یفعل علیه السلام)
حکایة الرؤیا مذکورة فی کتب الأحادیث
شرح فصوص الحکم عفیف الدین سلیمان ابن علی التلمسانی 690 هـ :
قال الشیخ الأکبر رضی الله عنه : ( ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا:
«أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم. )
وأما الرؤیا التی عبرها أبو بکر ، رضی الله عنه، فهی أن رجلا قص رؤیا على النبی ، صلى الله علیه وسلم، وهی أنه رأى ظلة تنطف سمنا وعسلا.
فقال أبو بکر ، رضی الله عنه: یا رسول الله، دعنی أعبرها له، فأذن له، علیه السلام.
فقال أبو بکر: الظلة کتاب الله والسمن والعسل، الأحکام والحکم الذی یستفاد منه أو ما هذا معناه.
فقال: یا رسول الله هل أصبت؟
فقال علیه السلام: أصبت بعضا وأخطأت بعضا، فأقسم علی النبی علیه السلام، لیعلمه بما فیه أصاب وبما فیه أخطاء.
والشیخ، رضی الله عنه، أورد هذا شاهدا على احتیاج الرؤیا إلى التعبیر.
قال وسماه الحق تعالی فداء لأن من المرائی ما یرى على صورة ما رأه بعینه فحمله الحق تعالى على ذلک الحکم مراعاة لظن ابراهیم، علیه السلام، وإلا فقد رأى الذبح وظهر على ظاهر ما رآه من غیر تعبیر.
شرح فصوص الحکم الشیخ مؤید الدین الجندی 691 هـ :
قال الشیخ الأکبر رضی الله عنه : ( ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا:
«أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم. )
قال العبد : حضرة المثال وحضرة الخیال حضرة تجسّد المعانی والحقائق والأرواح والأنفس وحقائق الصور والأشکال والهیئات الاجتماعیة ، فمن رأى صورة أو شکلا أو هیئة ولم یعبّرها ولم یؤولها إلى ما یؤول إلیه أمر ذلک الشکل أو الصورة والهیئة التی رأى فی الرؤیا ، فقد صدّق الرؤیا ، ومن عبّرها صدق فی الرؤیا حیث أعطى الحضرة حقّها فعبّرها ، فلو عبّر إبراهیم رؤیاه صدق أنّ الذبح هو الکبش ولم یکذب الذبح الواقع بابنه ، ولکن کان کبشا ظهر فی صورة ابنه ، فصدّقها ، فأراد إیقاع الذبح بابنه فما صدق ، أی لم یقع ، وسنذکر سبب ذلک .
شرح فصوص الحکم الشیخ عبد الرزاق القاشانی 730 هـ :
قال الشیخ الأکبر رضی الله عنه : ( ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا:
«أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم. )
حدیث متفق علیه
مطلع خصوص الکلم فی معانی فصوص الحکم القَیْصَری 751هـ :
قال الشیخ الأکبر رضی الله عنه : ( ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا:
«أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم. )
قال الشیخ رضی الله عنه : (ألا ترى کیف قال رسول الله، علیه السلام، لأبی بکر فی تعبیره الرؤیا:
(أصبت بعضا وأخطأت بعضا). فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ.
فلم یفعل، صلى الله علیه وسلم).
إستشهاد ودلیل على أن التجلی الصوری الخیالی یحتاج إلى علم یدرک به المراد من تلک الصورة المرئیة.
نقل صاحب شرح السنة، أنار الله مضجعه، عن ابن عباس قال: (کان أبو هریرة یحدث أن رجلا أتى رسول الله، صلى الله علیه وسلم، فقال: إنی رأیت ظلة، تنطف منها السمن والعسل، فأرى الناس یتکففون فی أیدیهم فی المستکثر والمستقل.
وأرى سببا وأصلا من السماء إلى الأرض، فأراک یارسول الله أخذت به فعلوت، ثم أخذ به رجل آخر فعلا، ثم أخذ به رجل اخر فعلا، ثم أخذ به رجل آخر فانقطع به، ثم وصل له فعلا. فقال أبو بکر: یا رسول الله، بأبی أنت وأمی، لتدعنی فلأعبرها.
فقال: عبرها.
فقال: أما الظلة، فظلة الإسلام. وأما ما ینطف من السمن والعسل، فهو القرآن - لینة وحلاوة. وأما المستکثر والمستقل، فهو المستکثر من القرآن والمستقل منه.
وأما السبب الواصل من السماء إلى الأرض، فهو الحق الذی أنت علیه تأخذ به، فیعلیک الله، ثم یأخذ به بعدک رجل آخر فیعلو به، ثم یأخذ به رجل آخر بعده فیعلو به، ثم یأخذ به رجل آخر بعده فینقطع به، ثم یوصل له، فیعلو. أیرسول الله لتحدثنی، أصبت أم أخطأت؟
فقال النبی، علیه السلام: أصبت بعضا، وأخطأت بعضا.
قال: أقسمت بأبی أنت وأمی، یا رسول الله، لتحدثنی ما الذی أخطأت؟
فقال النبی، صلى الله علیه وسلم: لا تقسم). هذا حدیث متفق على صحته.
خصوص النعم فى شرح فصوص الحکم الشیخ علاء الدین المهائمی 835 هـ :
قال الشیخ الأکبر رضی الله عنه : ( ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا:
«أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم. )
(ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر) مع رسوخه فی معرفة الحقائق (فی تعبیره الرؤیا)، وهو ما روی: أن رجلا أتى رسول الله صلى الله علیه وسلم .
فقال: إنی رأیت ظلة ینطف منها السمن والعسل، وأرى الناس یتکففون فی أیدیهم فالمستکثر والمستقل، وأرى سبا وأهلا من السماء إلى الأرض، فأراک یا رسول الله أخذت به فعلوت، ثم أخذ به رجل اخر فعلا، ثم اخذ به رجل اخر فعلا، ثم أخذ به رجل آخر فانقطع، ثم وصل له فعلا، فقال ابو بکر: أی رسول الله بأبی أنت وأمی - والله لتدعنی فأعبرها.
فقال: اعبرها، فقال: أما الظلة؛ فظلة الإسلام، وأما ما ینطف من السمن والعسل؛ فهو القرآن لینه وحلاوته، وأما المستکثر والمستقل؛ فهو المستکثر من القرآن، والمستقل منه.
وأما السبب الواصل من السماء إلى الأرض فهو الحق الذی أنت علیه نأخذ به، فیعلیک الله، ثم یأخذ به بعدک رجل آخر فیعلو به، ثم یأخذ به رجل آخر بعده فیعلو به، ثم یأخذ به رجل أخر بعده فینقطع به، ثم یوصل له فیعلو به.
أی رسول الله لتحدثنی أصبت أم أخطأت؟.
فقال : "أصبت بعضا، وأخطأت بعضا"، فقال: أقسمت بأبی أنت وأمی یا رسول الله لتحدثنی ما الذی أصبت، وما الذی أخطأت، فقال علیه السلام: «لا تقسم»، متفق علیه .
وإلیه الإشارة بقوله: (فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه، وما اخطأ فلم یفعل ) إشعارا بأن الجهل بذلک لا یضر الکامل إذا رسخ فی معرفة الحقائق، وبأن تعرف مثله بالاجتهاد أولى، إذ بذلک یحصل له ملکة فی معرفة تأویلات سائر الصور الخیالیة، والذی یلوح لخاطری الفاتر أن أبا بکر أخطأ فی تفسیر الظلة بالإسلام مع أنها ینطف منها القرآن، والقرآن لا ینطف من الإسلام، بل من الحضرة الإلهیة، فالأولى تفسیرها بها.
فهو إشارة بأننا تحت ظلة الحضرة الإلهیة التی ینطف منها القرآن، وأخطأ أیضا فی تفسیر السبب بأنه الدین الحق، إذ لم یحصل الانقطاع لعثمان فله قط فی أمر دینه بل فی خلافته.
فالأولى تفسیرها بالخلافة وقعت فیها الفترة فی أمر عثمان، ثم وصلت بعلی له فعلا بذلک أمر عثمان إذ قام علی مقامه، وکأنه باق على حاله.
شرح فصوص الحکم الشیخ صائن الدین علی ابن محمد الترکة 835 هـ :
قال الشیخ الأکبر رضی الله عنه : ( ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا:
«أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم. )
تعبیر أبی بکر لرؤیا الرجل
( ألا ترى کیف قال رسول الله صلَّى الله علیه وسلَّم لأبی بکر فی تعبیره الرؤیا : « أصبت بعضا ، وأخطأت بعضا » . فسأله أبو بکر أن یعرّفه ما أصاب فیه وما أخطأ ، فلم یفعل صلَّى الله علیه وسلَّم ) ، فإنّه قد روی بالأسانید الصحیحة أنّ رجلا أتى رسول الله صلَّى الله علیه وسلَّم فقال : « إنّی رأیت ظلَّة ینطف منها السمن والعسل ، وأرى الناس یتکففون فی أیدیهم ، فالمستکثر والمستقلّ ، وأرى سببا واصلا من السماء إلى الأرض فأراک - یا رسول الله - أخذت به فعلوت ، ثمّ أخذ به رجل فعلا ، ثمّ أخذ به رجل آخر فعلا ، ثمّ أخذ به رجل آخر فانقطع به ثمّ وصل له فعلا " . البخاری و مسلم و أحمد و الترمذی.
فقال أبو بکر : أی رسول الله - بأبی أنت - والله لتدعنی فلاعبّرها ؟
فقال : « اعبرها » .
فقال : « أمّا الظلَّة : فظلَّة الإسلام . وأمّا ما ینطف من السمن والعسل :
فهو القرآن - لینه وحلاوته - وأمّا المستکثر والمستقلّ : فهو المستکثر من القرآن والمستقل منه . وأمّا السبب الواصل من السماء إلى الأرض : فهو الحقّ الذی أنت علیه ، تأخذ به فیعلیک الله ، ثمّ یأخذ به بعدک رجل آخر فیعلو به ، ثمّ یأخذ به رجل آخر بعده فیعلو به ، ثمّ یأخذ به رجل آخر فیقطع به ، ثمّ یوصل له فیعلو . أی - رسول الله - لتحدّثنی أصبت ، أم أخطأت ؟».
فقال : « أصبت بعضا وأخطأت بعضا » .
قال : « أقسمت - بأبی أنت یا رسول الله - لتحدّثنی ما الذی أخطأت » ؟
فقال النبی صلَّى الله علیه وسلَّم : « لا تقسم » - قطعا لمادة توقّعه فإنّه من الخصائص التی لا دخل لأحد فیها .
تأویل تلک الرؤیا والذی باح لسان الوقت بالإفصاح عنه فی تأویله: أنّ السبب الواصل هو الرابطة الموصلة للعبد، أعنی التزام التمسّک بعروة العبادة.
وأمّا الرجال الأربعة الواصلون : فهم الخاتمان بوارثیهما ، فإنّ وارث خاتم الولایة عقود عرى العبادة منه واهیة ، ینقطع کثیرا ، ولکن یوصله ،على ما صرّح به صاحب المحبوب .
وممّا یدلّ على أنّهم هم الأربعة، قوله تعالى: " إِنَّ الله اصْطَفى آدَمَ وَنُوحاً وَآلَ إِبْراهِیمَ وَآلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمِینَ " [ 3 / 33 ] .
ولکن إنّما یفهم ذلک بعد الوقوف على لسان أهله .
ثمّ إنّه ظهر من هذا أنّ ممّا أخطأ فیه المؤوّل هو إبقاؤه الرجل على صورته المرئیّة ، وما عبّرها من الشخص الصوریّ الکونی الکامل من بنی نوعه ، إلى الشخص الکمالیّ الوجودیّ الکامل منهم فإنّه هو الرجل حقیقة على ما عرفت
شرح الجامی لفصوص الحکم الشیخ نور الدین عبد الرحمن أحمد الجامی 898 ه:
قال الشیخ الأکبر رضی الله عنه : ( ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا:
«أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل) . صلى الله علیه وسلم. )
قال الشیخ رضی الله عنه : (ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا: «أصبت بعضا وأخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل. وقال الله تعالى لإبراهیم علیه السلام حین ناداه:
«أن یا إبراهیم قد صدقت الرؤیا» [الصافات : 105] )
(ألا ترى کیف قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لأبی بکر فی تعبیر الرؤیا: أصبت بعضا وأخطأت بعضا فسأله)، أی رسول الله صلى الله علیه وسلم و (أبو بکر أن یعرفه ما أصاب فیه وما أخطأ فلم یفعل ) صلى الله علیه وسلم
عن ابن عباس رضی الله عنهما قال : کان أبو هریرة یحدث أن رجلا أتى رسول الله صلى الله علیه وسلم فقال : إنی رأیت ظلة ینطف منها السمن والعسل فأرى الناس یتکففون فی أیدیهم فالمستکثر والمستقل وأرى سببا واصلا من السماء إلى الأرض فأراک یا رسول الله أخذت به فعلوت،ثم أخذ به رجل من بعد فعلا ثم أخذ به رجل آخر فعلا ثم أخذ به رجل آخر فانقطع به ثم وصل له فعلا .
فقال أبو بکر : یا رسول الله بأبی أنت وأمی لتدعنی فأعبرها ، فقال : أعبرها؟
فقال : أما الظلة فظلة الإسلام وأما ما ینطن من السمن والعسل فهو القرآن لینة وحلاوته .
وأما المستکثر والمستقل فهو المستکثر من القرآن والمستقل منه، وأما السبب الواصل من السماء إلى الأرض، فهو الحق الذی أنت به تأخذ به فیعلیک الله تعالى ثم یأخذ به بعد رجل آخر فیعلو به ثم یأخذ به رجل آخر بعده فیعلو به ثم یأخذ به رجل آخر بعده فینقطع به ثم یوصل له فیعلو.
أی رسول الله لا تحدثنی أصبت أم أخطأت فقال النبی :
أصبت بعضا وأخطأت بعضا.
فقال : أقسمت بأبی أنت وأمی یا رسول الله لتحدثنی ما الذی أخطأت.
فقال النبی صلى الله علیه وسلم : لا تقسم. " هذا حدیث متفق على صحته
وقال الله لإبراهیم علیه السلام حین ناده " أن یا إبراهیم قد صدقت الرؤیا " [الصافات : 104 - 105]. أی جعلت ظاهرها مطابقا للواقع بالاقدام على مقدماته.
ممدّالهمم در شرح فصوص‌الحکم، علامه حسن‌زاده آملی، ص 171
الا ترى کیف قال رسول اللّه- ص- لأبی بکر فی تعبیره الرؤیا: «أصبت بعضا و أخطأت بعضا» فسأله أبو بکر ان یعرّفه ما أصاب فیه و ما اخطأ فلم یفعل.
نمی‌بینى که رسول اللّه (ص) به ابوبکر در تعبیر آن رؤیا فرمود: در بعضى به صوابى و در بعضى به خطا و ابوبکر از وى پرسید که آن چه را به صواب اصابت کرده و آن چه که خطا کرده برایش تعریف کند و رسول اللّه این کار را نکرد.
قیصرى در شرح از صاحب شرح سنّت از ابن عباس نقل کرده است:
ابوهریره حدیث می‌کرد که مردى نزد رسول اللّه (ص) آمد و گفت که من در خواب ابرى را دیدم که از آن روغن و عسل می‌بارد و می‌بینم که مردم دست دراز کردند و از آنها کم و زیاد می‌گیرند و دیدم ریسمانى از آسمان به سوى زمین آویخته است و تو را می‌بینم یا رسول اللّه که آن ریسمان را گرفتى و بالا رفتى سپس مرد دیگرى گرفت و بالا رفت، سپس مرد دیگرى گرفت و بالا رفت سپس مرد دیگرى گرفت از ریسمان منقطع شد سپس به او پیوست و بالا رفت ابوبکر گفت: اى رسول خدا پدر و مادرم فداى تو باد بگذار من این خواب را تعبیر کنم رسول اللّه (ص) فرمود: تعبیر کن ابوبکر گفت: ظله که سایه و أبر بود ظله اسلام بود و روغن و عسلى که از آن می‌بارید قرآن است که نرم و شیرین است و مردم که کم و زیاد از او می‌گرفتند اختلاف مردم است در گرفتن قرآن، آن ریسمانى که از آن آسمان به زمین واصل بود آن حق است که تو بر آنى او را می‌گیرى و خدا تو را بالا می‌برد و سپس بعد از تو مرد دیگر او را می‌گیرد و بالا می‌رود سپس بعد از او مرد دیگرى می‌گیرد و بالا می‌رود و سپس بعد از او مرد دیگرى می‌گیرد و از او جدا می‌شود دو باره می‌پیوندد و بالا می‌رود اى رسول اللّه به من بگو آیا درست تعبیر کردم یا به خطا رفتم رسول اللّه فرمود در بعضى به صواب رفتى و در بعضى خطا کردى. ابوبکر گفت: پدر و مادرم به فداى تو سوگند یاد می‌کنم به من بگو در چه خطا کردم رسول اللّه فرمود: قسم نخور.
محیى الدین در اشاره به این حدیث به طور اجمال نظر و غرض دارد. زیرا در ابتدا گفت: تعبیر رؤیا محتاج به علمى است که به آن علم معانى صور خیالیه ادراک شود و در ضمن نقل این حدیث گفت: نمی‌بینى ابوبکر در تعبیر رؤیا عاجز مانده زیرا رسول اللّه به او فرمود «أصبت بعضا و أخطأت بعضا» و اگر عالم به تعبیر بود رسول اللّه وى را نسبت به خطا نمی‌داد. و همین محیى الدین در اوایل جلد اول فتوحات می‌فرماید: بعد از رسول اللّه کسى به کمال على نبود، چه او سر العالمین و الأنبیاء أجمعین بود دیگر بی‌اعتنایى رسول اللّه را به ابوبکر اشاره کرده است که «ما اخطأ فلم یفعل» یعنى رسول جوابش نداد و در سکوتش به خطا نرفت و دیگر متن روایت، گستاخى ابوبکر را اثبات می‌کند که با بود رسول گفت بگذار من تعبیر کنم و بعضی‌ها اصلا ابوهریره را محدث مجعول علماى عامه شناختند و او را از صحابى مختلق می‌دانند و بر فرض صحت روایت می‌توان گفت که مردى خوابى دیده نزد رسول آمد دیگران بر اساس تعصبات در این خواب تصرفات کردند چنانکه در بسیارى از حکایات و روایات فریقین این تعصبات مذهبى و تصرفات به گزاف را می‌بینیم.
شرح فصوص الحکم (خوارزمى/حسن زاده آملى)، ص: ۳۸۴
أ لا ترى کیف قال رسول اللّه صلى اللّه علیه و سلّم لأبى بکر فی تعبیره الرّؤیا:
«أصبت بعضا و اخطأت بعضا»
فسأل أبو بکر أن یعرّفه ما أصاب فیه و ما أخطأ فلم یفعل صلى اللّه علیه و سلّم.
ایراد این کلام از براى استشهاد و استدلال است بر آنکه تجلّى صورى خیالى محتاج است به علمى که بدان علم ادراک مراد از صورت مرئیّه توان کرد.
صاحب شرح السّنه از ابن عباس نقل مىکند که گفت ابو هریره تحدّث مىکرد که مردى آمد و رسول را علیه السلام گفت که من شب ظلّه یعنى سحابهاى دیدم که ازو روغن و عسل مىبارید، و خلق را مىدیدم که به کفها ازو مىستاندند، بعضى بیش و بعضى کم، و ریسمانى دیدم از آسمان تا زمین آویخته و چنان مشاهده کردم یا رسول اللّه که تو دست در آن ریسمان زدى و به سوى آسمان بر آمدى و بعد از تو دیگرى بگرفت و برآمد و بعد از او دیگرى بگرفت و برآمد، و بعد از وى دیگرى بگرفت و ریسمان منقطع شد و از براى او وصل کرده شد پس او نیز برآمد. ابو بکر رضى اللّه عنه گفت یا رسول اللّه پدر و مادر من فداى تو باد، رخصت مىدهى که تعبیر این رؤیا من بکنم؟ رسول صلى اللّه علیه و سلم اجازت داد. صدیق گفت اما آن ظله، ظله اسلام است و روغن و عسل لین و حلاوت قرآن، و خلق در اخذ حقائق و عرفان دقائق آن متفاوت الدّرجات، اما سبب، و اصل از آسمان تا زمین حقى است که تو بر آنى یا رسول اللّه، لاجرم تو آن را برگیرى و خداى ترا عالى گرداند و بعد از تو دیگرى و دیگرى بگیرد و برآید و بر ثالث منقطع شود اما وصل کنند و او نیز برآید، و گفت بگوى یا رسول اللّه که درین تعبیر صواب را دریافتم یا خطا کردم؟ رسول صلى اللّه علیه و سلم گفت
«أصبت بعضا و اخطأت بعضا»
و ابو بکر سوگند داد که یا رسول اللّه مرا خبردار سازد که خطاى من درین تعبیر کدام است رسول علیه السلام گفت
«لا تقسم»
و اشتغال به بیان نکرد و بر صحت این حدیث اتفاق هست، آرى بیت:
در بر داناتر از خود دم زدن هست کار خویش را بر هم زدن
گرچه باشد قول تو عین صواب آن خطا باشد به نزد ذو لباب
حل فصوص الحکم (شرح فصوص الحکم پارسا)، ص: ۵۶۶
ألا ترى کیف قال رسول اللّه- صلّى اللّه علیه و سلّم- لأبى بکر فی تعبیره الرّؤیا «أصبت بعضا و أخطأت بعضا» فسأله أبو بکر أن یعرّفه ما أصاب فیه و ما أخطأ فلم یفعل- صلّى اللّه علیه و سلّم-.
امّا خواب آن بود که شخصى در خواب دید که ابرى برآمدى، و از وى روغن و عسل مىچکید و خلق آن را به کف بر مىگرفتند، و ریسمانى از آسمان پیوسته بود. رسول- علیه السّلام- آن ریسمان بگرفت، برشد، پس دیگرى بگرفت و بر شد، پس دیگرى برشد، پس دیگرى بیامد و بگرفت تا بر شود، آن گسسته شد، باز پیوستند و برشد. ابو بکر آن را تعبیر به حضرت رسالت کرد.