فتوح الغیب، اثر شیخ عبدالقادر گیلانى؛ رساله‌ای در موت معنوی، فنای از حق، تقرب به خداوند متعال و....
این رساله به همراه سه رساله دیگر در کتابی به نام سر الأسرار و مظهر الأنوار فیما یحتاج إلیه الأبرار به چاپ رسیده است.
ساختار
این رساله، مشتمل بر 78 مقاله است.
گزارش محتوا
در این رساله، درباره‌ى موت معنوى، فناى از خلق، تقرب به خداوند متعال، کشف و مشاهده، نفس و احوال آن، تسلیم در برابر اوامر الهى، خوف و رجاء، توکل و مقامات آن، کیفیت وصول به حق تعالى به‌واسطه‌ى مرشد، نهى از شکوى، احوال مرید، ورع، مذمت حسد و امر به ترک آن، نعمت و ابتلاء، مذمت نوم، ترک حظوظ، عدم منازعه درباره قدر الهى، بدایت و نهایت، محبت و محبوب، معرفت، امر به دعا و نهى از ترک آن، جهادِ با نفس و اهل مجاهده و محاسبه بحث مى‌شود و در تکمله آن، وصایاى شیخ عبدالقادر نسبت به اولادش بیان مى‌گردد؛ وصایایى از قبیل اینکه همواره تقواى الهى را پیشه خود سازند و از احدى غیر از حق تعالى خوف نداشته باشند و بر کسى و چیزى غیر از ذات مقدس الهى تکیه نکنند.
نمونه‌هایى از مطالب مطرح شده در پاره‌اى از مقالات کتاب:
هر مؤمنى در احوال خویش، ناگزیر از سه چیز است: امرى که آن را امتثال نماید؛ نهى‌اى که از آن اجتناب کند و قدرى که به آن راضى شود.
هر گاه بنده به بلیه‌اى دچار شود، نخست، به خویش تکیه مى‌کند؛ اگر خلاصى نیافت، از کسانى همچون سلاطین و صاحب‌منصبان و دنیاداران و... یارى مى‌جوید؛ اگر رهایى نیافت، با دعا و زارى و ثنا، به پروردگار خویش رجوع مى‌کند. وى تا زمانى که خود بتواند گرفتاریش را رفع کند، به خلق مراجعه نمى‌کند و تا زمانى که خلق را یاور خود بیابد، به خالق رجوع نمى‌نماید.
آن‌گاه اگر در نزد خالق نصرتى نیابد، خود را در پیش روى او مى‌افکند و پیوسته با بیم و امید، درخواست و تضرع و زارى مى‌کند، سپس خالق دعاى وى را اجابت نمى‌کند تا از همه اسباب بریده شود... تا جایى که جز فعل حق را نبیند و موحدى داراى یقین گردد...
اهل مجاهده را ده خصلت باید که اگر استوارش دارند، به مراتب عالى دست مى‌یابند: سوگند نخوردن به خدا، خواه راست و خواه دروغ؛ اجتناب از دروغ، خواه شوخى و خواه جدى؛ اجتناب از خلف وعده؛ اجتناب از لعنت کردن هر کسى؛ اجتناب از نفرین نمودن هر کسى، حتى کسى که به وى ستم کرده و...
نمونه‌اى از وصایاى شیخ به فرزندان خویش:
وصیت به فرزندش، عبدالوهاب: بر تو باد تقواى الهى، از هیچ‌کس جز خدا نترس، به هیچ‌کس جز خدا امیدوار مباش، همه حوائج را به خدا واگذار و جز بر او تکیه مکن و...
لازم به ذکر است که در تتمه‌ى این رساله، قصیده‌ى عینیه شیخ و سایر قصاید منسوب به وى آورده شده است تا براى طالبان معارف عرفانى مفید واقع گردد.
وضعیت کتاب
کتاب، توسط احمد فرید المزیدى، تحقیق و تصحیح شده است. وى، در آغاز هر کدام از رساله‌ها، به توضیح در مورد نویسنده آن و ذکر آثار وى پرداخته است.
پاورقى‌ها، به ذکر منابع روایات اختصاص یافته است.
فهرست محتویات، در آخر کتاب ذکر شده است.
کتاب، به همت آقایان مسلم زمانى و کریم زمانى ترجمه گردیده است.
منابع :
- ویکی نور