محاضرة الأبرار و مسامرة الأخیار فى الأدبیات و النوادر و الأخبار، اثر محیى‌الدین محمد بن على بن محمد بن احمد، کتابى است در موضوعات مختلف و متنوعى همچون نسب پیامبر(صلی الله علیه و آله) و انبیا(علیهم السلام)، تاریخ خلفاء، حکایات و... که به زبان عربى و در نیمه اول قرن هفتم هجرى نوشته شده است.
کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب بدون باب‌بندى یا فصل‌بندى خاصى، ارائه شده است.
در تنظیم مطالب، ترتیب خاصى رعایت نشده است. مؤلف در این کتاب، به ذکر برخى آداب، مواعظ، ضرب‌المثل‌ها، حکایت‌هاى نادر و کمیاب، اخبار مشهور، سیره اولین از انبیاء(ع) و نیز پادشاهان عرب و عجم پرداخته و برخى از مکارم اخلاق، وقایع شگفت‌آور، احادیث نبوى، چگونگى پیدایش عالم و ترتیب آن و آفرینش‌هاى بدیع را یادآور شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، به معرفى مؤلف پرداخته شده و در مقدمه نویسنده، شیوه کار وى، توضیح داده شده است.
نویسنده در ابتدا، به بررسى نسب پیامبر(صلی الله علیه وآله) و انساب عشره متصل به نسب ایشان پرداخته و سپس، خصوصیات ظاهرى و اخلاقى ایشان را بیان نموده است، از جمله: لباس؛ شمایل و حالات؛ خصایص؛ غزوات؛ وفات و...
سپس، خلفاى پس از ایشان، شامل خلفاى راشدین، بنى امیه و بنى عباس، به ترتیب نام برده شده و در مورد هریک، توضیح مختصرى داده شده است.
در ادامه، مواعظى از برخى بزرگان و مشاهیر، بیان شده است. برخى از این افراد، عبارتند از: ابوبکر، عثمان، سهل بن عمر، حارث بن هشام، عتبة بن غزوان و...
در ادامه، نسب برخى از انبیاى الهى(علهیم السلام) مورد بررسى قرار گرفته است که عبارتند از: هود، صالح، ابراهیم، لوط، اسماعیل، اسحاق، یعقوب، یوسف، ایوب، شعیب، خضر، موسى، هارون، حزقیل، الیاس، الیسع، شمویل، داود، سلیمان، شعیاء، ارمیا، دانیال، عزیر، یونس، زکریا، یحیى، عیسى، ذوالکفل و لقمان حکیم(علهیم السلام).
در پایان نیز، مطالبى پراکنده و کشکول‌وار در موضوعات مختلفى بیان شده است، از جمله: تاریخ نزول کتاب، تاریخ قتل مختار، معرفى اشخاصى چون ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک، هشام بن عبدالملک، ولید بن یزید، یزید بن ولید بن عبدالملک، مروان بن محمد حمار، موعظه عبدالله العمرى به رشید مکه، تفسیر «من یتوکل على الله فهو حسبه» و...
در این کتاب، همچنین به حکایاتى خنده‌دار و جالب برمى‌خوریم که مؤلف بدون ذکر نام شخص، به جهت رعایت حرمت وى، گرد آورده است.
به گفته خود مؤلف، این کتاب از هجو و طعن افراد پیراسته و در عوض، به ذکر مناقب و محامد اشخاص، آراسته گشته است. به مشاجرات و نزاع‌هاى بین اصحاب نیز پرداخته نشده است.
وضعیت کتاب
تحقیق کتاب توسط محمد عبدالکریم النمرى صورت گرفته است.
فهرست مطالب، در انتهاى کتاب آمده است.
منابع :
- ویکی نور
- اکتفاء القنوع بما هو مطبوع، ادوارد فندیک، ص 197.