مجالس سبعه، به زبان فارسى، اثرى است ارزنده، حاوى چند خطابه از مولانا جلال‌الدین محمد بلخى، معروف به مولوى.
ساختار
این کتاب، مجموعه هفت خطابه از مولانا و یادگار ایامى است که او
به منبر مى‌رفته و براى مریدان وعظ مى‌کرده است. دست کم یکى از این خطابه‌ها به
اوایل جوانى مولانا برمى‌گردد که پدر و مادرش هر دو زنده بوده‌اند.
موجود«مجالس سبعه»، البته دست‌کارى شده است و شاهد گویاى این دست‌کارى، شعرهایى از نیمه دوم عمر مولانا و حتى شعرهایى از فرزند او سلطان ولد است که در خلال این مجالس آمده است. گمان نمى‌رود کسانى که دست به آرایش و پیراش نسخه اصلى زده‌اند، به افزودن این چند خط شعر که الحاقى بودن آنها مسلم است، قناعت نموده باشند. آنها به احتمال زیاد، به مقتضاى ذوق و سلیقه خود از کم و زیاد کردن مطالب و تغییر و تبدیل بعضى کلمات و عبارات ابا و احتراز نداشته‌اند، اما دامنه این دست‌کارى‌ها تا هر کجا که بوده به احتمال قوى استخوان‌بندى یا ساختار خطابه‌ها، به حال خود باقى مانده و تصرفات در داخل چهارچوب اصلى، اعمال گردیده است.
گزارش محتوا
به نظر صاحب‌نظران، این کتاب، به دلیل سادگى زبان، کلید فهم مثنوى است.
«مجالس سبعه»، مجموعه‌اى است شامل گزارش کامل و در واقع مشروح
هفت مجلس وعظ مولانا که به خواهش شاگردان خاصش براى عموم ایراد شده است. مجالس، با
قرائت قرآن آغاز مى‌شد و مولانا این هفت مجلس را با خطبه‌اى به زبان عربى مسجع
آغاز کرده و با دعا و مناجات با جملات مسجع فارسى به پایان برده است.
«مجالس سبعه»، ظاهراً توسط بهاء ولد یا حسام‌الدین چلبى جمع‌آورى
شده و احتمالاً توسط خود مولانا نیز بازبینى مى‌شد. قابل توجه اینکه مجالس سبعه را
باید از کلیه آثار منظوم و منثور مولانا جدا دانست، چون این کتاب یادگار دورانى
است که مولانا هنوز به شمس نرسیده بود.
او در سى و هفت سالگى به شمس رسید و تقریباً سى سال پس از آن
زنده ماند. دیدار شمس، خطّ قرمزى است که حیات مولانا را به دو نیمه نابرابر تقسیم
مى‌کند. از نیمه بزرگ‌تر اول، چیزى جز مجالس سبعه بر جاى نمانده است. اگر قول خود
او و نزدیک انش را حجّت بدانیم، او در آن دوره شعر نسروده بود؛ هر چند عجیب است که
شاعرى با آن طبع وقاد و قدرت تخیل و نازک‌بینى، خود را از ساحت شعر دور نگاه داشته
باشد.
«مجالس سبعه»، اگر چه در قیاس با آثار نیمه دوم مولانا، به لحاظ مضمون و محتوا فقیر و اندک‌مایه است، اما به لحاظ فرم، درخور توجه و دقت است. مولانا، در «مجالس سبعه»، سخنورى توان‌مند و گرم‌دهان و چیره‌دست بر الفاظ جلوه مى‌کند.
منابع :
- ویکی نور