راز ربانى(اسرار الوحى سبحانى)، به زبان فارسى، در شرح حدیث معراج است که بر اساس مشرب عرفان، توسط عزیز نفسى یا میر سید على همدانى نگاشته شده و به اهتمام حسین معلم به زیور طبع آراسته شده است.
ساختار
این کتاب، با نثرى ساده و روان و در عین حال زیبا و به دور از دشوارى‌ها و تکلفات لفظى و لغوى به رشته‌ى تحریر درآمده است.
مؤلف، حدیث را به بخش‌هاى مختلف و جداگانه تقسیم کرده و هر بخش را ترجمه مى‌نماید، سپس با آوردن امثال و حکم و آیات و احادیث و حکایات صوفیان، به شرح آن مى‌پردازد.
کتاب، مشتمل بر 34 حکایت است.
گزارش محتوا
محقق و مصحح کتاب، حسین معلم، در مقدمه، به توضیح آیه شریفه: «سبحان الذى اسرى بعبده لیلا من‌المسجد الحرام الى المسجد الاقصى الذى بارکنا حوله لنریه من آیاتنا انه هو السمیع العلیم»(الاسراء 1)، تعریف حدیث و اقسام آن به اعتبار منبع و مأخذ صدور، حدیث قدسى، منابع و مآخذ حدیث قدسى مورد شرح، توضیحى در مورد نسخ کتاب، گزارش کار، تحقیق در مورد نام مترجم و شارح و اینکه نویسنده کتاب مورد بحث کیست، بیان اختلاف دو نسخه (نسخه س و نسخه میر)، پرداخته است.
مؤلف، در ترجمه و شرح بخش نخست حدیث، مى‌نویسد: «حضرت رسالت صلى‌الله‌علیه‌و‌سلم، سؤال کرد از پروردگار خود در شب معراج که‌اى پروردگار من از اعمال کدام فاضل‌تر؟ مولى سبحانه و تعالى، خطاب فرمود که‌اى سید و اى سرور و اى بهتر و اى مهتر و اى قافله‌سالار انبیاء و اى مقتدا و معظم اصفیا، هیچ خصلتى از خصال پسندیده بر حضرت من که پروردگار عالمیانم، دوست‌تر از توکل و رضا نیست، زیرا سند قسمت، از عین حکمت خیزد و کار خود با دوست گذاشتن، علامت معرفت بود و شرط حقیقت ایمان، درست کردن نسق توکل است و...
وى، در جاى جاى کتاب خود، جملاتى کوتاه، زیبا و پرمحتوا را درج نموده است؛ جملاتى از قبیل:
سر دوستى دو چیز است: فرمان دوست را کمر بستن و کار خود را به دوست دربستن؛
چون دنیا روى به تو آرد، بدان که گناهى است تعجیل به عقوبت تو کرده است؛
عافیت، ده قسم است: نه، در نگاه‌داشتن زبان است و یکى، در عزلت؛
چون شکم سیر گردد، روح(نورانى)، چون نفس ظلمانى و تیره گردد و چون گرسنه گردد، تن(ظلمانى)، چون روح نورانى و سبک شود؛
نماز، میقات و محل مناجات دوستان است؛
هر که دعوى ولایت و دوستى حق مى‌کند و در تمناى مرگ نیست، دروغ‌گوى است.
وضعیت کتاب
فهرست عناوین کلى، از قبیل«مقدمه»، «متن کامل شرح رساله اسرار الوحى»، «متن کامل حدیث(عربى)»، «تعلیقات و توضیحات»، «فهرست‌ها» و «منابع و مآخذ»(غیر از متن رساله، بقیه مطالب، از محقق و مصحح کتاب، حسین معلم مى‌باشد)، در آغاز کتاب و «فهرست کلى آیات»، «فهرست احادیث عربى و فارسى»، «امثال و حکم»، «فهرست کلى اشعار»، «فهرست کلى اشعار عربى»، «ترکیبات و اصطلاحات متن»، «فهرست اسامى اشخاص» و «امکنه» در پایان آن ذکر شده است.
منابع :
- ویکی نور