مرآة الافراد، به زبان فارسى، اثرى عرفانى است که توسط پیر جمال‌الدین اردستانى، عارف قرن نهم هجرى، به رشته‌ى تحریر درآمده است.
ساختار
کتاب، مشتمل بر 165 رساله است.
گزارش محتوا
مؤلف، در این اثر، به تأویل بسیارى از آیات
قرآنى و احادیث نبوى و چند حدیث قدسى مى‌پردازد؛ مثلا در تأویل آیه نور مى‌گوید:
«این سماوات و ارض که تو مى‌بینى عالم تمثل است و نور ذات الله، پرتوى بر این آسمان‌ها و زمین انداخته است. تو معنى الله از مشکات بطلب. از نور مصباح؛ یعنى نور السموات و الارض، در ولایت حضرت سید کائنات موجود و از آسمان رسالت به زمین ولایت متصل است، مانند چراغ در چراغ‌دانى که صاف باشد و نور آن چراغ در غایت حرارت و لطافت بى‌تحریک غیرى روشنایى دهد؛ یعنى عقل محمدى(ص) لطیف است و وحى الهى در او پیداست و بر روى حکمت و حکومت و استغناء بر زمینیان تشریف مى‌نماید؛ یعنى قاردست که بنماید آفتاب جمال«الله نور السموات» بر ارض، چنان‌که اکثر اهل زمین آن نور نبینند، چنان‌که چراغ در چراغ‌دانى کثیف باشد و پرده‌اى بر روى آن انداخته و بر بعضى چنان نماید که ستاره در شب تاریک».
پیرجمال، نسبت به پیامبر اکرم و حضرت على(علیه السلام) احترام کامل دارد و از آنان به بزرگى یاد مى‌کند و در میان عارفان، بیشتر، به مولانا علاقه‌مند است و اندیشه عرفانى وى را به‌عنوان والاترین اندیشه عرفانى در میان عرفا مى‌داند. وى، در رساله هیجدهم بیان مى‌کند که بعد از قرآن و احادیث نبوى، هیچ کتابى بهتر از مثنوى مولوى نمى‌باشد و حدیقه سنایى و فصوص محى‌الدین عربى، در یک ورق مثنوى مولوى است.
وى، کلمات بزرگان صوفیه از قبیل محى‌الدین عربى، عبدالقادر گیلانى، روزبهان بقلى، شیخ شهاب‌الدین سهرودى و عده‌اى دیگر را نیز نقل و تأویل مى‌کند.
او، در رساله‌ى 22 و 165، مکاشفات خود را بیان مى‌کند که در یکى از آنها، به حضور پیامبر اکرم(ص) مشرف مى‌شود و در دیگرى، گروه‌هایى از فرشتگان و سپس پیامبر اکرم(ص) را مشاهده مى‌نماید.
وى، هم‌چنین توصیه‌هایى اخلاقى و عرفانى را ارائه مى‌دهد که در اینجا به مهم‌ترین آنها اشاره مى‌شود:
هر کسى که حسن شریعت محمد(صلی الله علیه و آله) را نگه ندارد، بى‌عزت مى‌شود و هر کس حسن طریقت آن حضرت را ملاحظه نکند، غنى نمى‌گردد و هر که حقیقت آن حبیب را نگه ندارد، قدرت حق پیدا نمى‌کند.
مشغول شدن به دنیا، لهو است و به آخرت، تجارت.
کسى را که دوست مى‌دارید، هرگز به وى زر و تجمل بسیار ندهید.
دنیا را به سبب آنکه حجاب راه است، باید دشمن داشت و هر کسى دنیا را اسیر گرداند، دشمن خداى متعال را اسیر کرده است.
یک ساعت به دوست مشغول بودن، بهتر از عمرى با خلایق به سر بردن است.
اگر مى‌خواهى که قدم در راهى نهى که عاقبت پشیمان نشوى، در همه حال وسط نگه‌دار تا درمانده نشوى و حق‌پرست باش، نه طاعت‌پرست.
پیرجمال، به‌طور مبهم به برخى از وقایع تاریخى و اوضاع اجتماعى زمان خود اشاره کرده است. وى، در رساله 83 و 104، دستور العمل‌هایى را به مریدان خود داده است.
منابع :
- ویکی نور