کلیات علامه ملا محمد محسن فیض کاشانی یا دیوان اشعار فیض اثر ملا محسن فیض کاشانى (1091ق) به زبان فارسى است که در بردارنده رباعیات و غزلیات منسوب به فیض کاشانى با تصحیح و شرح و مقدمه مصطفى فیضى کاشانى و همکارى فرزندان وى فائزه و فیروزه فیضى مى‌باشد.
ساختار
جلد اول کتاب پس از مقدمه به معرفى کامل فیض و آثار و آراى فلسفى وى اشاره مى‌کند و در دو قسمت، رباعیات[۲]و غزلیات او را ذکر مى‌کند. جلد دوم کتاب کاملا شامل غزلیات فیض مى‌باشد.
گزارش محتوا
یکى از نوادگان فیض کاشانى که علاقه وافرى به وى داشته است، در انتشار و جمع‌آورى این دیوان چنین مى‌گوید:
چون آثار چاپ نشده شاعر غالباً در توحید و مناجات بارى تعالى و تقدّس و نصیحت به اخوان مؤمنین و منقبت آل اطهار پیغمبر گرامى(صلی الله علیه و آله) و تاریخ اجتماعى روزگار اوست که فوق العاده براى شناخت اخلاق و منش و آداب آن عالم و مردم عصر او مفید است، لذا این بنده مصطفى بن مهدى بن ملا حسین بن احمد بن محمد بن صدرالدین محمد بن ابى تراب بن نصیرالدین سلیمان بن علم الهدى محمد بن محمد محسن فیض کاشانى که از احفاد بلافصل شاعرم همیشه در این اندیشه بودم که اگر مجالى دست داد، کلیّات این عالم بزرگوار شیعه حقّه امامیّه علیهم‌السلام را جامع و حتى المقدور عارى از مسامحات، شرح و به طبع برسانم، بویژه آن‌که به همراه آن تذکره جامع علما و شعراى خاندان‌هاى فیض و ملاصدرا نیز طبع و منتشر نمایم، و بدین منظور قریب سى سال است که در کار جمع مدارک تذکره بوده‌ام و این وظیفه را بحمد اللّه به پایان رسانیده و تذکره مرقوم آماده طبع و انتشار است.
کلیّاتى تقریبا جامع به اضافه یکى دو رسائل فیض آماده گردیده است؛ امّا هنوز مثنوى‌هاى فیض کاملا به دست نیامده و به جز دو مثنوى از وى در این کلیّات نیامده است؛ امّا امتیاز این دیوان بر نسخه‌هاى مطبوع -علاوه بر کمى مسامحات- افزونى حداقل چهار هزار بیت قصاید و اشعار دیگر است، به این معنى که در نسخه انتشارات سنایى تقریبا 9000 بیت غزل و رباعى آمده و در نسخه انتشارات شمس قریب 7500 بیت آمده، امّا کلیات -علاوه بر ابیات این دو نسخه- قریب چهار هزار بیت قصاید و غزلیات اضافه دارد و جمعا قریب 13000 بیت مى‌شود. ناگفته نماند که فیض مجموعه اشعار خود را 20000 بیت مرقوم داشته‌اند.
وضعیت کتاب
دیوان اشعار فیض تاکنون چهار بار به طبع رسیده که قدیم‌ترین آن طبع هندوستان است؛ امّا از نظر کمیّت و کیفیت مورد قبول طبایع لطیف نبوده است، زیرا اولا دو دیوان مطبوع انتشارات شمس و دیوان مصحّح دوست فاضل و شاعر کرامند آقاى پیمان به نام دیوان فقط شامل غزلیات و رباعیات فیض مى‌باشد. مضافا به این‌که نسخه انتشارات شمس از مسامحات مطبوعاتى کافى برخوردار است؛ ولى عمده مطلب آن است که هر دو نسخه فاقد قصاید و مثنویات و آثار دیگر فیض مى‌باشد.
در ابتداى کتاب فهرست مطالب کتاب و در پایان کتاب فهرست سور و آیات قرآن کریم قید شده است.
منابع :
- ویکی نور