با توجه به توضیح پیشین درباره اعیان ثابته ممکن، می توان نتیجه گرفت که نقش این دسته از اعیان، واسطه گری میان اسما و اعیان خارجی است. گویا اسما باید از مسیر این اعیان بگذرند و به خارج برسند. از این رو، می توان گفت این دسته از اعیان ثابته نسبت به اسماء جنبه مربوبیت و نسبت به اعیان خارجی جنبه ربوبیت دارند:
ان للاعیان الثابته اعتبارین: اعتبار انها صور الأسماء و اعتبار انها حقایق الأعیان الخارجیه. فهی بالاعتبار الأول کالابدان للأرواح و بالاعتبار الثانی کالارواح للأبدان.... و لها جهه المربوبیه تقبل الفیض بالأولى و ترب صورها الخارجیه بالثانیه
(قیصری، شرح فصوص الحکم ، تصحیح آشتیانی ، ص 65)
اعیان ثابته دو اعتبار دارند:
- آنها صورت و مظهر اسمایند
- آنها حقایق اعیان خارجی هستند
به اعتبار نخست، (اعیان ثابته) همانند بدن هایی برای ارواح اند و به اعتبار دوم، همچون ارواحی برای بدن ها .... نیز اعیان ثابته دو جهت مربوبیت و ربوبیت دارند که به واسطه جهت نخست ، فیض حق را دریافت می دارند و به واسطه جهت دوم، صورت های خارجی را می پرورند (ربوبیت می کنند).
منابع :
- یزدان پناه – سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، صص 521 -522