عرفان شیعی

شرح القیصری علی فصوص‌الحکم (حسن‌زاده الآملی):

(قال أبو السعود لأصحابه المؤمنین3 به: «إنّ اللّه أعطانی التصرّف منذ خمس عشرة سنة، و ترکناه تطرفا»4 هذا لسان ادلال5).
أی، هذا الذّی ذکره أبو السعود لسان من تدلّل على ربّه، و هو نوع من سوء الأدب بالنسبة إلى الحضرة الإلهیّة.
(و أمّا نحن فما ترکناه تطرفا، و هو ترکه ایثارا)6.
أی، التطرف عبارة عن ترک التصرّف على سبیل الایثار.
________________________________________
(3) . خ ل: لأصحابه الموقنین.
(4) . قال مولانا الجامی فی نفحات الأنس: «أبو السعود الشبل، در فتوحات مذکور است که از کسى که صدوق بود و ثقه، شنیدم که از شیخ أبو السعود که إمام وقت خود بود...» إلخ. الفتوحات المکّیة، ج 3، ص 189، باب 25 بند 155.
و در فصوص مذکور است که شیخ أبو السعود با مریدان خود گفت: که پانزده سال است که خداى تعالى مرا در مملکت خود تصرف داده است اما من تصرف نکرده‌ام.
ابن قاید روزى از او پرسید: که چرا تصرف نمى‌کنى گفت: من تصرف را به حضرت حق سبحانه و تعالى باز گذاشته‌ام چنانکه خواهد تصرف کند.
سعود، بضمّ سین و شبل، بکسر شین و سکون باء موحّدة.
(5) . أی تبحّج و تشطّح (ص).
(6) . أی اختیار للحقّ على نفسه فی التصرّف (جامی).
جلد: 2، صفحه: 857
(و إنّما ترکناه لکمال المعرفة، فإنّ المعرفة لا تقتضیه) أی: لا تقتضی التصرّف.
(بحکم الاختیار1، فمتى تصرّف العارف بالهمّة فی العالم فعن أمر إلهیّ و جبر، لا بالاختیار، و لا نشک أنّ مقام الرسالة یطلب التصرّف، لقبول الرسالة2 التی جاء بها، فیظهر علیه ما یصدّقه عند امّته و قومه) من المعجزات و خارق العادات.
(لیظهر دین اللّه،  

________________________________________

(1) . فإنّها إنّما تقتضیه بحکم الجبر و الاضطرار؛ توفیة لمقام العبودیّة حقّها (ص).
(2) . بما هو مقتضاه من وضع الصور و إظهارها و نظم الأمور و أطوارها (ص).