اندیشه مهم دیگری که در این دوران شکل گرفت، اندیشه شریعت، حقیقت و طریقت است که از مباحث مهم و کلیدی عرفان است. برخی از متون منعکس کننده سخنان مشایخ اوّلیه عرفان، نشانگر رواج نسبی این اندیشه در همان فضای عرفانی چندین سده نخست می باشند؛ به عنوان نمونه، عبد الرحمن سلّمی (م 412 ق) در طبقات الصوفیه (طبقات الصوفیه؛ ص 174)، ابوالقاسم قشیری (م 465 ق) در رساله قشیریه(الرساله القشیریه، ص 159) ، و ابوالحسن هجویری (م 470 ق) در کشف المحجوب(کشف المحجوب ، ص 14-15 و 18-19) ، برخی از اقوال و کلمات مشایخ درباره این اندیشه را نقل می نمایند.
چنین متونی و نیز دیگر نظایر فراوان آن ها، نشان دهنده شکل گیری اندیشه شریعت، طریقت و حقیقت در دوره نخست عرفان نظری می باشند. چنین امری، به معنای پذیرش ضمنی دانش های متناظر برآمده از آنها – از جملهه عرفان نظری – نیز می باشد، هر چند در این دوره برخی از این دانش ها پدید نیامده و یا نضج کامل نیافته بودند.
منابع :
- یزدان پناه - سید یدالله، فروغ معرفت، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، صص 56 تا 57