صاحب کتاب قواعد التوحید. ابتدا از فلاسفه مشاء بوده و بعد به سمت عرفان رو آورد. کتاب تمهید القواعد شرح قواعد التوحید، و ابو حامد جد صائن الدین صاحب تمهید القواعد می‌باشد.(یزدان پناه-سید یدالله، سیری در تاریخ عرفان اسلامی، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره))
ابوحامد صدرالدین‌محمد، بزرگ این خاندان، اصالتاً از خجند ترکستان بود و لقب «ترکه» به همین سبب با نام او و اولاد و احفادش همراه‌شده‌است (افندی اصفهانی، ج 7، ص 166).عالمان خانواده ترکه اصفهانی تا عهد گورکانیان، حنفی مذهب بودند (شهرستانی، مقدمه جلالی نائینی، ص 34)، اما به نوشته میرزاعبداللّه افندی (همانجا)، ظاهراً این خاندان شیعه بوده‌اند.
ابوحامد صدرالدین محمد ، حکیم و عارف سده هفتم و هشتم. وی در اصفهان به دنیا آمد. از تاریخ ولادت و درگذشت وی اطلاعی در دست نیست. او در عصر ایلخانانِ مسلمان، یعنی غازان‌خان و الجایتو و ابوسعید، در اصفهان می‌زیست و معاصر خواجه رشیدالدین فضل‌اللّه همدانی، وزیر دانشمند دوره ایلخانان، بود (جلالی‌نائینی، ص 623) و با وی مکاتبه داشت. در مکتوبی که رشیدالدین فضل‌اللّه در پاسخ به نامه ابوحامد نوشته، او را «یگانه روزگار و خسرو کشور علم و ایقان» خوانده و به وی احترام و ارادت بسیاری ابراز کرده و درخواست او را راجع به کاهش مالیات های سنگین اهالی اصفهان پذیرفته است (رشیدالدین فضل‌اللّه، ص 32ـ33).
معروف ترین اثر ابوحامد، قواعدالتوحید نام دارد که در اثبات وجود باری‌تعالی و توحید، به روش حکمای مشائی نوشته شده است. صائن‌الدین علی‌بن محمد، نواده وی، قواعدالتوحید را شرح کرده است. این شرح به نام تمهیدالقواعد ، همراه با متن قواعدالتوحید ، نخستین بار در 1315 به اهتمام شیخ‌احمد شیرازی در تهران چاپ سنگی شد (آقابزرگ طهرانی، ج 17، ص 181؛ مشار، ستون 217).
اثر دیگر ابوحامد، الحکمه الرشیدیّه نام دارد که آن را در بیان قواعد حکمت مشائیان نوشته (علی ترکه اصفهانی، 1360ش، ص128) و به خواجه رشیدالدین فضل‌اللّه اهدا کرده است (جلالی‌نائینی، ص 631ـ 632؛ نیز رجوع کنید به رشیدالدین فضل‌اللّه، ص137ـ 138). در تمهید القواعد دو بار از این کتاب نام برده شده است (علی ترکه اصفهانی، ص 57، 128). اکنون هیچ نسخه‌ای از الحکمه الرشیدیّه در دست نیست (جلالی‌نائینی، ص629).
صائن‌الدین علی‌بن محمد (1360 ش، ص 56 ـ57) دو اثر الاعتماد و الحکمه المنیعه را نیز از ابوحامد دانسته و سیدجلال‌الدین آشتیانی نوشته که حدود هشت صفحه از الحکمه‌المنیعه را مطالعه کرده است (همان، مقدمه، ص 2، پانویس).
سیدحیدر آملی از قواعد التوحید با عنوان رساله فی الوجود المطلق و اثباته و براهینه و انّه موجود فی الخارج نام برده و چند جمله از آن را نقل کرده است (ص 497).
جلالی‌نائینی (ص 635ـ 636) رساله کنوز الافراح فی معرفه الاشباح و الارواح را به ابوحامد نسبت داده و گفته که تاریخ تألیف این رساله بعد از تاریخ تألیف الحکمه‌الرشیدیّه بوده است.
همچنین در کتاب المناهج فی المنطق ، اثر صائن‌الدین علی‌بن محمد (ص 4)، از کتابی در منطق به نام الاءرهاص نام برده شده که دیباجی (همان، مقدمه، ص بیست‌وپنج) آن را جزو آثار ابوحامد ذکر کرده است.
منابع:
· آقابزرگ طهرانی؛ حیدربن علی آملی، جامع‌الاسرار و منبع الاسرار ، چاپ هانری کوربن و عثمان اسماعیل یحیی، تهران 1368ش؛
· عبداللّه‌بن‌عیسی افندی‌اصفهانی، ریاض‌العلماء و حیاض‌الفضلاء ، چاپ احمد حسینی، قم 1401ـ1415؛
· علی‌بن‌محمد ترکه اصفهانی، تمهید القواعد ، چاپ جلال‌الدین آشتیانی، تهران 1360ش؛
· علی‌بن‌محمد ترکه اصفهانی، کتاب‌المناهج فی‌المنطق ، چاپ ابراهیم دیباجی، تهران 1376ش؛
· محمدرضا جلالی نائینی، «ابوحامد صدرالدین محمد ترکه اصفهانی»، در نامه شهیدی: جشن‌نامه استاد دکتر سیّدجعفر شهیدی ، به اهتمام علی‌اصغر محمدخانی، تهران: طرح نو، 1374 ش؛
· رشیدالدین فضل‌اللّه، کتاب مکاتبات رشیدی ، چاپ محمد شفیع، لاهور 1364/ 1945؛
· محمدبن عبدالکریم شهرستانی، الملل و النّحل ، ترجمه افضل‌الدین صدر ترکه اصفهانی، چاپ محمدرضا جلالی نائینی، [ تهران ] 1335 ش؛
· مدرّس تبریزی؛ خانبابا مشار، فهرست کتابهای چاپی عربی ، تهران 1344ش؛
· مصلح‌الدین مهدوی، تذکره‌القبور، یا، دانشمندان و بزرگان اصفهان ، اصفهان 1348 ش.2)
· یزدان پناه-سید یدالله، سیری در تاریخ عرفان اسلامی، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)