عرفان شیعی

حضرت علامه حسن‌زاده آملی مدظله‌العالی می‌فرمایند:

در مسئله ی وحدت وجود عرفانی و کیفیت وجودات نسبت به ذات حق٬ تامل در رؤیا خیلی مفید است.

شما در عالم رؤیا موجوداتی را می بینید که همه حیّ اند، راه می روند، حرف می زنند و... و در عین حال همه هم قائم به یک نفس اند. جهان کثرات هم همه قائم به یک وجود است و همانطور که صور رؤیایی حقیقتاً ظهور و تجلّی وجود شما هستند و جدای از شما نیستند در عین حال که خود شما نیستند، موجودات هستی نیز جدای از ذاتِ حق نیستند و در عین حال، حق هم نیستند. حقیقت مسئله ی وحدت در کثرت و کثرت در وحدت هم همین است.

منابع :

• غرویان محسن، در محضر استاد آیت الله حسن زاده آملی، قم، 1380، ص۸۸