پایان سفر الی الله فناء فی الله است و برای رسیدن به فنا، نفسِ سالک باید در هم بشکند و این کوه انانیت خرد شود. پس برای رسیدن به مقام فنا گذر کردن از نفس لازم است و سالک گرفتار نفس چگونه میتواند با ارادهای برخاسته از نفس و همتی منشأ گرفته از خود، خویش را فانی سازد؟! فناء فی الله نیاز به افناء دارد و افناء جز با دست مبارک ولی الله که همان انسان کاملِ راهنماست، صورت نمیگیرد (روح مجرد، ص۵۹۱) و به همین دلیل درمییابیم که نیاز سالک به استاد کامل در مراحل پایانی سیر الی الله به مراتب از نیاز او در مراحل آغازین بیشتر است.
یکی از شاگردان مرحوم حاج سید هاشم حداد رحمةالله علیه به ایشان عرض میکند:
«مرا به مراحلی صعود میدهند که از شدت حملات، تحمل آن برای من سخت است و لهذا ترس مرا فرامیگیرد و چه بسا این خوف و ترس موجب عدم حرکت و وقوف میگردد»
و ایشان در جواب میفرمایند:
«هیچ خوف نداشته باش، هر جا میخواهند ببرند، من با تو هستم»( روح مجرد، ص459).منابع :
- سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، آیتالله علی رضائی تهرانی، ص 257