راه خدا، راه خلوص در ذات است. انسان تا مخلَص نشود به خدا نمیرسد. مقدّمه پاک شدن ذات آدمی به دست پروردگار، این است که انسان اعمال خویش را از هرگونه شرک و ریا پاک کند. اخلاص در عمل زمینه‌ساز خلوص ذات است و مخلِص بودن مقدمه مخلَص شدن است.
اخلاص در سلوک یعنی از ابتدا مخلصانه در راه قدم گذاشتن و اصل سلوک را برای خدا آغاز کردن و ادامه دادن.
اخلاص در سلوک یعنی یکایکِ اعمال سلوکی را برای خدا انجام دادن.
سلوک یعنی فقط به سوی خدا رهسپار بودن، فقط دم از خدا زدن، فقط با خدا زیستن، سلوک یعنی از هرگونه دوبینی بیزار بودن و تنها با حضرت دوست، یار بودن. چیزی که حقیقتش این است، با ریا در تناقض است.
البته اخلاص مانند همه فضائل اخلاقی، تدریجاً به دست میآید و تقویت میشود. از نظر علمی و فکری راه دستیابی به اخلاص تفکّر در بیاعتباری دنیا، تأمل در حقّانیت مرگ، اندیشیدن در عظمت پروردگار و حقارت و کوچکی ماسوا در برابر او و نیز تأمّل در نعمتهایی که خدا به آدمی ارزانی داشته است، میباشد و از نظر عملی و رفتاری، سعی در کتمان کارهای نیک، رفت و آمد و نشست و برخاست با اهل اخلاص، زهد در دنیا و مراقبه است.
منابع :
- سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، آیت‌الله علی رضائی تهرانی، ص 287