عرفان شیعی

برخی صوفیه که به ملامتیه شهرت یافته‌اند، برای دستیابی بهتر و سریعتر به اخلاص دست به «ریای معکوس» میزنند؛ مثلاً شراب در دست میگیرند و از جلوی چشم متدینان میگذرند و بعد آن را معدوم میسازند. یا نیت نمیکنند و به نماز میایستند و در نمازِ صوری به این سو و آن سو مینگرند و یا دیگر مبطلات یا منافیات را بجا میآورند و... البته و صد البته در اینگونه کارها قصد تهذیب نفس و خوارکردن آن و تقرّب به پروردگار دارند و منطقشان این است که سالک نباید به دنبال ننگ و نام باشد و این یعنی رندی که چون گنج، هرکس را بدان راهی نیست.

فرصت شمر طریقهٔ رندی که این نشان

چون راه گنج بر همه کس آشکاره نیست(دیوان حافظ)

کتابهای تذکره که در شرح حال صوفیان است، پر است از مصادیق «ریای معکوس».