سالک برای موفقیت در امر سلوک نیاز به خاطری آرام دارد، بدون جمعیت خاطر، یا اثر ذکر و فکر ظاهر نمی‌شود و یا باقی نمی‌ماند. در روایات اهل بیت: تأکید فراوان شده است که مؤمن یک هم و غم بیشتر نداشته باشد،
«اجْعَلْ هَمَّکَ هَمّاً وَاحِدا» ( بحارالانوار، ج۷۴، ص۲۸).
عارفان می‌گویند:
ای یک‌دلۀ صددله دل یک‌دله کن
مهر دگران را ز دل خود یله کن
به تعبیری دیگر، سالک به دنبال دستیابی به توحید است و توحید یعنی یکی دیدن، یکی خواستن و با یکی بودن و این جز با جمعیت خاطر به دست نمی‌آید. استاد می‌فرمود:
«هرکس بخواهد در راه معرفت استوانه‌ای از استوانه‌های معرفت بشود باید در "نفی خواطر" بکوشد»
و می‌فرمود:
«اگر به خاطر جهتی، مثلاً گرفتاری شخصی، خاطری پریشان دارید، در جلسات سلوکی که شرطش جمعیت خاطر است شرکت نکنید، زیرا پریشانی خاطر شما در دیگران هم تأثیر می‌کند».
به یاد دارم که دربارۀ ورود در بعضی کارها از ایشان سؤال می‌شد و ایشان با یک شرط موافقت می‌فرمود و آن اینکه: «اگر جمعیت خاطر شما را به هم نمی‌زند». برای سالک و به‌ویژه سالک نوپا سفر را نمی‌پسندید و می‌فرمود:
«جمعیت خاطر را از بین می‌برد و پریشانی خاطر می‌آورد».
آری، سخن همۀ اهل دل به دلدادگان راه خدا این است «یک دل داری یک دلبر تو را بس».
منابع :
- سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، آیت‌الله علی رضائی تهرانی، صص 313 تا 314