۱- تفریط مانند افراط در خوراک مذموم است. تفریط آن است که «گرسنگی باعث ضعف از سلوک شود و احوال را مشوّش سازد»(رساله سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم، ص۱۵۰).
۲- بهترین نوع گرسنگی روزه است، به شرطی که در شب جبران خوراک روز نشود، یعنی در افطار و سحر پرخوری صورت نگیرد و حق کسی مانند خانواده هم پای‌مال نشود. در بعضی مراحل سلوک، روزه شرط بعضی اوراد و اذکار است(رساله سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم، ص۱۵1).
۳- سالک حرام و مشتبه نمیخورد، ولی این به معنای نادیده گرفتن اصول فقهی مانند «حلال بودن خوراک بازار مسلمین» و «لزوم حمل کردن کار مسلمان بر صحّت» نیست، پس لازم نیست که سالک خود برود و گندم بکارد و درو کند و نان تهیه نماید تا یقین به حلال بودن پیدا کند.
۴ - انسان‌ها از نظر نیاز به غذا مختلفند. قانون همان بود که ذکر شد: «تا گرسنه نشدی نخور و هنوز سیر نشدی دست بردار و مقداری هم به خود گرسنگی بده».
این قانون ممکن است برای کسی با سه وعده غذا خوردن تحقق یابد و برای بعضی با کمتر یا بیشتر، مثلا دیابتی‌ها رژیم خاص خود را دارند.
۵ - در دین اسلام خوردن بعضی خوراکیها توصیه شده است، همانند: خرما، عسل، انار و به‌ویژه صبح جمعه، شیر، زیتون و روغن زیتون، انجیر، سیب و... و از خوردن بعضی نهی شده است. تجربهٔ عارفان هم در این زمینه قابل توجه است. مثلاً مرحوم عارف سوخته آیت‌الله انصاری همدانی خوردن انگور سیاه را مؤثر در صفای دل میدانستند.
۶ -اینکه در ماه رمضان که ماه مهمانی خداست، روزه واجب است نشانگر ارزش گرسنگی هدفمند است. مرحوم قاضی فرموده است:
«در زمان یکی از انبیای گذشته سه رفیق، غریبانه در شهری وارد شدند، دو نفر به مهمانی رفتند و سومی چون جایی نداشت گفت: در مسجد مهمان خدا میشوم. تا صبح گرسنه ماند. خدا به پیامبرش وحی فرستاد: ما این شخص را به عنوان مهمان پذیرفتیم، ولی در خزانه غیب خود بهتر از گرسنگی غذایی پیدا نکردیم تا به او بدهیم (لب اللباب، ص۱۳۴).
منابع :
- سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، آیت‌الله علی رضائی تهرانی، صص319 تا 320