۱ - خدمت به والدین نباید همراه با منّت باشد، اگر پدر و مادر احساس کوچکترین منتی کنند، اجر فرزند ضایع میشود.
۲ - فرزند باید به گونهای با والدین برخورد کند که آنها با جرأت به او امر و نهی کنند و نه اینکه متواضعانه از او تقاضا کنند. شأن والدین نسبت به فرزند به مراتب بالاتر از شأن مولی نسبت به نوکر است. مولی از عبد میخواهد و تقاضا نمیکند.
۳ - اگر والدین فرزند را به خلاف شرع دعوت کردند، مثلاً از دخترشان خواستند بیحجاب از خانه بیرون رود، اطاعت آنها جایز نیست. در روایت است:
«لَا طَاعَۀ لِمَخْلُوقٍ فِی مَعْصِیۀ الْخَالِقِ» (وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۱۵۷)؛ «هیچگونه فرمانبری از هیچ مخلوقی درآنجا که پای نافرمانی خالق در کار است، روا نیست».
البته، در همین مورد هم فرزند نباید با آنان برخورد تند داشته باشد.
۴ - اگر پدر یا مادر افزون بر پدر و مادر بودن از کسانی هستند که در دین مورد احتراماند، مثلاً سالک راه خدایند، یا عالم دیناند، یا مجاهد در راه حقاند، ضرورت احترامشان دوچندان میگردد.
۵ - در روایات پدر همسر و استاد دانش در حکم پدر دانسته شده و بر احترامشان تأکید شده است.
نیز در روایات پسر بزرگتر به منزلۀ پدر دانسته شده است. این مطلب تعهدی دو طرفه ایجاد میکند. پسر بزرگ پدری کند و دیگر فرزندان احترامی بیشتر به او بنهند.
منابع :
- سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، آیتالله علی رضائی تهرانی، صص 323 تا 324