مرحوم فیض کاشانی در رسالۀ «زاد السالک» می‌فرماید:
«مبدأ سفر الی الله جهل و نقصان طبیعی است که با خود از شکم مادر آورده‌ای».
وَاللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لا تَعْلَمُونَ شَیئًا» (نحل/۷۸)؛
«و خداوند شما را از شکم‌های مادرانتان بیرون آورد، در حالی که هیچ نمی‌دانستید»( زاد السالک، ص۱).
ممکن است پرسیده شود: چگونه انسان جهل و نقصان را از شکم مادر با خود آورده در حالی که در بحث «زاد و توشۀ سفر» گفته شد که سرمایه‌های اولیۀ سلوک در وجود انسان فطرتاً نهفته است؟
در پاسخ می‌گوییم: راه سلوک راه فطرت است و با احیای فطرت توحیدی در وجود سالک آغاز می‌شود و ادامه می‌یابد. سرمایه‌های اولیه همان است که خداوند متعال در قرآن فرموده است:
وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا» (شمس/۷ و ۸)؛
«و سوگند به نفس آدمی و کسی که او را با کمال اعتدال آفرید، آن‌گاه زشتی‌ها و پرهیزکاری‌اش را به او الهام کرد».
نوزاد تازه از مادر متولد شده اگرچه از علوم حصولی خالی است، ولی کوله‌باری از علوم حضوری بر دوش جان خویش دارد و آیۀ سوره نحل به قرینۀ آیۀ سورۀ شمس فقط دربارۀ علوم حصولی است.
منابع :
- سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، آیت‌الله علی رضائی تهرانی، صص 379 تا 380