عماء أبر رقیق است أبر در عالم دنیا در فضا در میانه هوا قرار مىگیرد که فوق او هم عنصر هواست و تحت او هم عنصر هواست.
در حدیث آمده است که عربى اعرابى به نام ابو رزین از رسول اللّه مىپرسد که خداى ما پیش از آن که خلق را بیافریند در کجا بوده است «این کان ربّنا قبل ان یخلق الخلق» رسول اللّه در جواب فرمود: «فی عماء ما فوقه هواء و ما تحته هواء» یعنى خداوند در عمائى که آن عماء از جنس این عماء عالم دنیا نیست بوده است زیرا عماء را وصف کرده است به اینکه زیر و زبرش هوا نیست.
پس عماء در حدیث اشاره است به امرى وراى عالم طبیعت. بدان که نفس انسانى یعنى دم او قائم به نفس ناطقه است که صادر از اوست و این دم تا به مخارج حروف نخورد حرفى به وجود نمىآید و حرف نیست مگر تعینات همین دم که به مخارج حروف از انتهاى حلق تا ابتداى لب مىباشد.
عماء در حدیث اشاره است به نفس رحمانى که صادر نخستین و تعین اول است. در این مرتبه، خلق نیست و چون این نفس رحمانى به تعینات گوناگون درآید خلق، به ظهور پیوندد. و این خلق نیست مگر برخورد نفس رحمانى به تعینات که «من و تو عارض ذات وجودیم» که این تعینات به منزله مخارج حروفند و چون این نفس رحمانى در ما سوى اللّه سریان دارد آن را به أبر رقیق تعبیر فرمود.
منابع :
ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، علامه حسن زاده آملی، صص: 272 و 273