شاید بتوان از روایتی که میگوید:
«وَ اللَّهِ لَقَدْ خَلَقَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَلْفَ أَلْفِ عَالَمٍ وَ أَلْفَ أَلْفِ آدَم(بحارالانوار، ج۸، ص۳۷۴)» استفاده کرد که عدد عوالم راه خدا یک میلیون است. البته احتمال کنایه بودن این عدد از کثرت قوی است. افزون بر اینکه ظاهر روایت طولی بودن این عوالم را نفی میکند (ر.ک: آخرین حدیث از کتاب خصال شیخ صدوق).
نقد و تحلیل
ارقامی مانند ۷۰.۰۰۰ و ۱۰۰.۰۰۰ و ۱.۰۰۰.۰۰۰ در بحث حجب مشکلی دارند و آن اینکه اگر خرق هر حجابی یک روز وقت بطلبد، ما به ترتیب به ۱۹۴ سال، ۲۷۷ سال و ۲۷۷۷ سال نیازمندیم که بسیار بیشتر از عمر طبیعی یک شخص است، و میدانیم که بعضی عرفا راه را ۱ یا ۲ یا ۷ ساله طی کردهاند.
پس احتمالاً این چنین توجیه میشود:
۱. برخی حجابها را سالک پس از مرگ طی میکند.
۲. مقدار زیادی از حجب، یکباره خرق میشود.
۳. عدد کنایه از کثرت است.
و یا توجیهاتی دیگر.
آرا دربارۀ منازل راه خدا بیش از آن چیزی است که در این بخش ذکر شد و آنچه گفته آمد، اشارهای به اهمّ اقوال بود. همانگونه که ملاحظه کردید هیچ یک از این اقوال بدون نقد نماند. اکنون ما بر آنیم که قولی دیگر در این مسأله اظهار کنیم که شاید از همۀ اقوال به واقع نزدیکتر باشد. این قول برگرفته از آرای دیگر است و فقط شکل آن تازه است.
منابع :
- سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، آیتالله علی رضائی تهرانی، ص 450 تا 451