نکات مهم بحث اسمای الهی به این قرار است:
- اولین مرحله‌ای که اسما به نحو تفصیلی و امتیازیافته شکل می‌گیرند، تعین ثانی است.
- از آن جهتی که اسم به واسطه صفت از ذات و از سایر اسما ممتاز می‌شود، عین صفت و از آن جهتی که اسم مجموع ذات و صفت است، غیرصفت می‌باشد.
- اسم‌هایی که جنبه کثرت و جهت خلقی در آن غالب باشد، اسمای ثبوتی هستند و اسم‌هایی که جهت وحدت و جنبه حقی و ذاتی در آن غلبه داشته باشد، اسمای سلبی نام دارند.
- اسم‌هایی که رحمت و لطف در آن است و موجب انس می‌شود، اسمای جمالی و اسم‌هایی که قهر و غضب در آن غلبه دارد و خوف‌آفرین و هیبت‌زا است، اسم‌هایی جلالی خداوند می‌باشد.
- در تعین ثانی، اسم‌هایی که لمحه ذاتی آنها غالب باشد، اسمای ذات و نام‌هایی که جلوه وصفی آن شدت داشته باشد، اسمای صفات و اسمایی که جنبه فعلی در آنها غلبه داشته باشد اسمای افعال نام دارد.
- در رأس هرم اسما در تعین ثانی، اسم جامع الله قرار دارد، که در مقام اندماج کثرت در وحدت، همه اسماء دیگر را مندمجاً در خود داشته و در مقام سریان وحدت در کثرت، به تجلیات خود بحسب مواطن و مراتب دیگر اسما را پدید آورده و در همه ساری و جاری است.
- واژه «الله» گاه به معنای ذات حق و گاه به معنای ذاتی که مستجمع جمیع اسما و کمالات است، به کار می‌رود، که در صورت اول «الله ذاتی» و در صورت دوم «الله وصفی» می‌باشد.
- پس از اسم جامع الله، اسم‌های چهارگانه «اول و آخر و ظاهر و باطن» قرار دارند و همه اسمای الهی زیرمجموعه یکی از این چهار اسم قرار دارند.
- اسم‌های هفت‌گانه «حی و عالم و قادر و مرید و سمیع و بصیر و متکلم» ائمه سبعه یا ائمه اسما و یا امهات اسما نامیده می‌شوند.
- اسم حی امام ائمه اسما است زیرا سه اسم سمیع و بصیر و متکلم مشروط به چهار اسم حی و عالم و قادر و مرید است و قادر و مرید مشروط به حی و عالم و عالم نیز مشروط به حی است.
- بر اثر نکاح و ازدواج بین اسما، اسمای جزئی تا بی‌نهایت تولد می‌یابند.
منابع :
- امینی نژاد – علی، حکمت عرفانی، صص 423 تا 424 و 286 تا 289