ابوحامد صدرالدین محمد ترکه اصفهانی حکیم و عارف سدة هفتم و هشتم در اصفهان به دنیا آمد و از تاریخ ولادت و درگذشت وی اطلاعی در دست نیست.
او در عصر ایلخانان مسلمان یعنی غازان خان و الجایتو و ابوسعید در اصفهان می زیست و معاصر خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی وزیر دانشمند دورة ایلخانان بود و با وی مکاتبه داشت . در مکتوبی که رشیدالدین فضل الله در پاسخ به نامة ابوحامد نوشته او را «یگانة روزگار و خسرو کشور علم و ایقان» خوانده و به وی احترام و ارادت بسیاری ابراز کرده و درخواست او را راجع به کاهش مالیاتهای سنگین اهالی اصفهان پذیرفته است.
وی پس از عمری فلسفه ورزی در حکمت مشاء و عدم اقناع توسط آن به عرفان روی آورد و پس از گذراندن دوره هایی از ریاضت به دلیل داشتن دغدغه های هستی شناختی به مکتب ابن عربی پیوست.
کتاب او به نام قواعد التوحید از مهم ترین آثار وی است و نکات ظریف عقلی آن نشانگر تسلط او بر فلسفه است که در کتاب های دیگر کمتر یافت می شود. این کتاب با زبان و اصطلاحات فنی مشائی حقایق عرفانی را تبیین کرده و از این رو اولین کتاب در نوع خود است که میان فلسفه و عرفان نوعی همدلی به وجود آورده است و به همین دیل به عنوان متن درسی رایج شد. قوت عقلی و غنای فلسفی موجود در این کتاب در بین کتاب های دیگر محسوس است . البته این کتاب به جز بخش پایانی آن ناظر به فلسفه مشایی رایج درآن زمان است.
تمهید القواعد نیز در ایجاد تقارب بین فلسفه و عرفان بسیار موثر بود و همچنین فروعات و لوازم عرفان نظری نیز در آن بسط بیشتری یافته است.
رساله فی الوجود المطلق اثر دیگر وی است(جامع الاسرار و منبع الانوار ، مقدمه هانری کوربن ص 13)
اثر دیگر ابوحامد الحکمه الرشیدیه نام دارد که آن را در بیان قواعد حکمت مشائیان نوشته و به خواجه رشیدالدین فضل الله اهدا کرده ، البته اکنون هیچ نسخه ای از الحکمه الرشیدیه در دست نیست. دو اثر الاعتماد و الحکمه المنیعه را نیز از ابوحامد دانسته اند.
خاندان ترکه از خاندان های معروف شیعی اصفهان بودند و این امر نیز از زمینه های تقارب عرفان نظری و شیعه گردید.
منابع :
- آشتیانی – سید جلال الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم
- آشتیانی – سید جلال الدین، شرح فصوص الحکم (القیصری)
- امینی نژاد – علی، آشنائی با مجموعه عرفان اسلامی، صص 176 تا 228
- یزدان پناه – سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، صص 34 تا 60
- امینی نژاد – علی، حکمت عرفانی، صص 44 تا 51
- یزدان پناه - سید یدالله، فروغ معرفت، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، صص 84 تا 85