وی به احتمال قریب به یقین در اصفهان به سال 770 هـ ق به دنیا آمده است. او از أسباط مؤلِّفِ قواعد، و معاصر با شاه رخ، فرزند امیر تیمور است.
صائن الدین، سال‌ها نزد برادر بزرگ خود که از عالمان عصر بود، به تحصیل علوم دینی نظیر حدیث و تفسیر و فقه و اصول پرداخت. بعد از آنکه تیمور در ۷۸۹ اصفهان را تصرف کرد، صائن الدین به همراه برادرانش به سمرقند کوچانده شد. در آنجا برادر بزرگش، بر اساس وصیت پدرانش، اسباب سفر او را فراهم آورد و وی به حجاز و مصر و شام رفت و سال‌ها از مشایخ صوفیه و عالمان، کسب دانش و معرفت کرد، سپس به ایران آمد و بعد از شنیدن خبر درگذشت تیمور در ۸۰۷، به اصفهان برگشت. شیخ سراج الدین بلقینی، از جمله استادان صائن الدین بوده و صائن الدین در مصر از وی حدیث می‌شنیده است. صائن الدین به همراه جمعی از بزرگان معاصر خود با سید حسین اخلاطی ملاقات داشته و از او نیز مطالبی آموخته و احتمالا از محضر شمس الدین محمد بن حمزه فناری (متوفی ۸۳۴)، مؤلف « مصباح الانس »، نیز بهره برده است.
صائن الدین نیز پس از صرف عمری در فضای فلسفه مشاء ان را اقناع کننده نیافت و به وادی سلوک گام نهاد و در زمره مریدان شیخ اکبر درآمد.
مشهور ترین کتاب وی یعنی تمهید القواعد حاصل این دگرگونی فکری اوست. این کتاب شرح قواعد التوحید جد اوست و در عین حال که با زبان و اصطلاحات فلسفه مشاء نگاشته شده است ولی از اصطلاحات عرفانی فرغانی نیز سود می برد.
حاصل این کار تقارب و همزبانی بیشتر فلسفه و عرفان بود، شرح و بسط نیکوی برخی نکات کلیدی عرفان مانند تمایز احاطی از ویژگی های این اثر است.
کتاب تمهید القواعد از کتب درسى در حوزه علمى و عرفانى طهران بود و این کتاب در اصفهان نیز تدریس می شد، مرحوم آقا محمد رضا قمشه اى همین کتاب را چند دوره تدریس نموده است و خود نیز همین کتاب را نزد مرحوم سید رضى لاریجانى در اصفهان قرائت کرده است. این کتاب هم اکنون نیز به عنوان کتاب درسی در حوزه های علمی تشیع تدریس می شود.
صائن الدین در بیشتر دانش‌های روزگار خود، از جمله در حکمت و عرفان و فقه و کلام و شعر و حروف و نقطه و اعداد و جفر ، تبحر داشته و در هریک از آنها تالیفاتی دارد.
از او رسائل متعدد فارسی و عربی به یادگار مانده که برخی از آنها به قرار ذیل است: شرحی فصوص الحکم، رساله ضوء اللمعات (در شرح لمعات عراقی)، اسرار الصلوه، رساله در معنی قابلیت، شرح حدیث عماء، اصطلاحات الصوفیه، شرح البسمله، المحمدیه، رساله در شرح حقیقت وحدت مطلقه ذاتیه یا الختمیه و ...
منابع :
- آشتیانی – سید جلال الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم
- آشتیانی – سید جلال الدین، شرح فصوص الحکم (القیصری)
- امینی نژاد – علی، آشنائی با مجموعه عرفان اسلامی، صص 176 تا 228
- یزدان پناه – سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، صص 34 تا 60
- امینی نژاد – علی، حکمت عرفانی، صص 44 تا 51
- یزدان پناه - سید یدالله، فروغ معرفت، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ص90