استاد بارع جناب سیّد جلال الدّین آشتیانى در مقدماتى که بر کتب ارزشمند خود نگاشته انددر مورد میرزا محمود قمی چنین آورده اند:
مرحوم آقا میرزا محمود در قم متولد شد و براى تکمیل تحصیل به تهران آمد، در مدرسه مروى سکونت داشت به عللى از این مدرسه اخراج شد و این اواخر در مدرسه صدر تدریس می نمود و در سال 1304 هجرى شمسى، دار فانى را وداع گفت...
مرحوم آقا میرزا محمود قمى یکى از تلامیذ مشهور حوزه درس آقا محمّد رضا، از روى همان کتاب (تمهید القواعد) که استاد تدریس می نموده است نسخه اى تهیه کرده است...
آقا میرزا محمود یکى از شاگردان معروف آقا محمّد رضا بود که به هوش و کثرت ذکاء و حدّت فهم، شهرت داشت. و از مدرسان معروف علوم عقلى بود و برخى او را در استعداد بر آقا میرزا هاشم مقدّم می دانستند ولى ابتلاى به فقر و تنگدستى چنان او را در تنگنا قرار داده بود که در این اواخر نظم فکرى را از دست داده بود...
آقا میرزا محمود، طبع روان داشت و در مدح ائمه- علیهم السلام- اشعارى عرفانى دارد که در سابق اهل ذوق از وعّاظ تهرانى در منابر می خواندند و بعضى از این اشعار نیز در کتابها چاپ شده است...
مرحوم آقا میرزا محمود بر شرح منظومه و اسفار و شرح فصوص حواشى نوشته است و رسالهاى مفصل در ولایت کلیه تألیف نموده است. حواشى آقا محمّد رضا بر رساله مختصر است ولى برخى از حواشى موجود در نسخه آقا میرزا محمود از آقا محمّدرضا است. چون آقا میرزا محمود حواشى خود را با ذکر نام خود به عنوان- لمحرّره الشریف القمی- مشخص کرده است...
مرحوم آقا میرزا محمود، زمانى که در مدرسه خان مروى ساکن بود و نزد آقا محمّد رضا تحصیل مىکرد، تمهید القواعد را استنساخ کرده است. اصل نسخه جزو کتب خطى دانشکده الهیات تهران است که به کتابخانه مرکزى منتقل شده است...
از آقا محمّد رضا و برخى تلامیذ او مثل ... آقا میرزا محمود بر شرح فصوص و مقدمه بی نظیر قیصرى بر شرح فصوص، حواشى تحقیقی در دست داریم...
آقاى آقا میرزا محمود از تلامیذ به نام آقا میرزا حسن کرمانشاهى و آقا میرزا هاشم رشتى و آقا میر شهاب نیریزى و در علوم نقلى از شاگردان آقا ضیاء الدین عراقى و آقا میرزا حسین نائینى و آقا شیخ عبد الکریم حائرى یزدى می باشند...
مرحوم آقا میرزا مهدى آشتیانى معتقد بود به آقا میرزا محمود، آقا میرزا محمود خویش را شاگرد مرحوم حاج شیخ عبد الکریم حائرى می دانست و او را بر دیگران ترجیح مىداد...
آقاى حاج میرزا سیّد ابو الحسن قزوینى ... در عقلیات (فلسفه و عرفان) از تلامذه آقا میرزا حسن کرمانشاهى و آقا میرزا محمود قمى ... می باشند...
آقا میرزا محمود معاصر بود با مرحوم آقا میر شهاب حکیم شیرازى و آقا میرزا حسن کرمانشاهى و آقا میرزا هاشم اشکورى و میرزا على محمّد حکیم (برادر حکیم صفاى اصفهانى) و بعضى دیگر از افاضل ... آن بزرگوار در مدرسه صدر زندگى می کرد و در معارف الهیه از شاگردان آقا على مدرّس فرزند ملّا عبد اللّه زنوزى و از شاگردان میرزا ابو الحسن جلوه بوده است ... آثارى که از ایشان به جاى مانده تعلیقات بسیارى است که بر مصباح الانس نوشته است...
از جمله شاگردان معروف آقا میرزا محمود قمى در منطق، شیخ آقا بزرگ تهرانى صاحب الذریعه می باشد.
استاد مدرّس گیلانى در مورد این حکیم عظیم می نویسد:
اصل او از یکى از روستاهاى قم بود که «کهک» نامیده می شد. براى تحصیل ابتداء به قم و سپس به تهران رفت و در عقلیات از محضر حکیم محمّد رضا قمشه اى استفاده نمود و در این جهت یکى از بزرگترین مدرسان گشت. در تهران فوت کرده و جنازه او را به قم منتقل و در سمت شمالى صحن اتابکى مدفون ساختند...
او می نویسد: با اینکه داراى فضل و دانش فراوان بوده ولى مزاجى تند داشت و از خشونت طبع برى نبود. زندگانى را در حالى که مجرّد بود سپرى ساخت و شاعرى فصیح بود...
آقا میرزا محمود یکى از شاگردان معروف آقا محمد رضا بود که به هوش و کثرت ذکاء و حدّت فهم شهرت داشت و از مدرسان معروف علوم عقلی بود و برخى او را در استعداد ذاتى بر آقا میرزا هاشم مقدم می دانستند. (مجموعة آثار آقا محمد رضا قمشه اى حکیم صهبا، مقدمه، صص 98 و 99)
منابع :
- آشتیانی – سید جلال الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم
- آشتیانی – سید جلال الدین، شرح فصوص الحکم (القیصری)
- امینی نژاد – علی، آشنائی با مجموعه عرفان اسلامی، صص 176 تا 228
- یزدان پناه – سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، صص 34 تا 60
- امینی نژاد – علی، حکمت عرفانی، صص 44 تا 51