با طرح اقسام سه‌گانة حیثیت و روشن‌تر شدن دو اصطلاح مصداق بالذات و بالعرض موجود، تا حد زیادی می‌توان چگونگی تحقق کثرات را در نظام عرفانی وحدت شخصیه دریافت و شبهه مطرح در این خصوص را حل شده دانست، لکن برای تبیین کامل‌تر این نوع از تحقق کثرات در کنار وحدت شخصی و اطلاقی وجود و همچنین کاربرد برخی از اقسام حیثیت تقییدیه در پاره‌ای مباحث آتی، همچون کیفیت تحقق اسما و صفات و مظاهر در مقام ذات یا تعین اول، مناسب است گونه‌های مختلف حیثیت تقییدیه را بررسی کنیم.
بنا بر استقرایی که نگارنده (استاد یزدان پناه) در متون فلسفه اسلامی انجام داده است، می توان از سه گونه حیثیت تقییدی نام برد. هرچند به تمایز میان این سه نوع، به روشنی در این متون اشاره نشده و اصطلاح خاصی برای آنها اختصاص نیافته است ، اما می توان با مداقه در بیان فیلسوفان بزرگ صدرایی، سه حیثیت یاد شده را در آثار آنها نشان داد.
در اینجا به منظور وضوح و تمایز بیشتر سه اصطلاح جدید برای این سه نوع حیثیت تقییدی پیشنهاد می شود:
- حیثیت تقییدی نفادی
- حیثیت تقییدی اندماجی
- حیثیت تقییدی شأنی
این سه قسم در تعریفی که در بالا از حیثیت تقییدی آمد، مشترک اند اما جنبه های اختصاصی و ویژگی خاص خود را دارد که به تک تک آنها خواهیم پرداخت. باز هم تاکید می کنیم که انحصار اقسام حیثیت تقییدی در سه قسم، صرفا یک انحصار استقرایی و نه منطقی است.
منابع :
- یزدان پناه – سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، صص 172تا 173