عرفان شیعی

عرفان اسلامی در بستر تشیع

عرفان شیعی

عرفان اسلامی در بستر تشیع

 آگاهی‌های مقدماتی

 چشم‌انداز سفر

 چشم‌انداز سیر و سلوک

 انسان سالک کیست؟

 نگاهی گذرا به مراحل سفر

 ماهیت سفر

 حقیقت درک‌پذیر و وصف‌ناپذیر عرفان

 اقسام امور از نظر ادراک و توصیف

 چرا بعضی از امور وصف‌ناپذیرند؟

 ویژگی‌های سفر به سوی خدا

 ضرورت سفر

 اهمیت؛ ملاک بایستگی

 سه‌گونه وجوب: فقهی، عرفانی، عقلی

 وجوب فقهی سلوک

 تاکید بر سلوک در آیات و روایات

 وجوب عرفانی سلوک

 ثمرات سلوک

 انسان شدن

 رستن از دام و تیررس شیطان

 با آرامش زیستن

 هم‌جواری با افراد پاک

 تحقق بخشیدن به هدف آفرینش

 وجوب عقلی سلوک

 اشکالات و شبهات

 

 موانع شروع سفر

 انواع موانع سفر

 عدم آگاهی از سفر به سوی خدا

 بدبینی به راه سلوک

 دل ننهادن و بی‌رغبتی

 گرفتار مشابه شدن

 خلط دانش و بینش

 عادی جلوه کردن

 ابتلا به برخی گناهان

 گمان‌های فاسد

 سفارش‌های پیش از سفر

 ترجمان شهود درونی به شعور ذهنی

 سرّ سفارش پیش از سفر

 سفارش‌های پیش از سفر

 همت بلند

 توسل، توکل و خاکساری

 دل نبستن به مقامات

 بلاکشی و جفاکشی و دم نزدن

 تسلیم کامل در برابر استاد کامل

 شرایط طالب معرفت از دیدگاه مرحوم بهاری

 خلاصه سخن مرحوم بهاری

 تعداد سفر

 دو نگرش درباره تعداد سفر

 جریان خلقت به مثابه‌ی دو قوس

 سه گونه عالم هستی

 سه گونه سفر

 اسفار اربعه

 آیا همه‌ی اسفار اربعه صعودی و تکاملی‌اند؟

 اسفار شش‌گانه

 نظر مرحوم اصفهانی درباره تعداد سفرهای آدمی

 مهم‌ترین سفرها

 مدت سفر

 سلوک الی الله، سفری به فرازمان و فرامکان

 چند نکته

 بررسی علل سرعت در سیر الی الله

 صفا و پاکی جوهر نفس

 تربیت دوران نوزادی، کودکی و نوجوانی

 بلوغ، شرط سلوک نیست

 همت بلند 

 اخلاص

 یقظه‌ی قوی

 مراقبه‌ی شدید

 ایثار در راه خدا

 تحمل شداید

 خبره بودن استاد

 تسلیم کامل در برابر استاد کامل

 تذکر

 

   لوازم سفر

 مسافر کیست؟

 چند نکته

 همراهان سفر (هم‌سفران)

 انسان؛ نماد انس

 گونه های ارتباط سالک با دیگران

 هم‌سفران چه کسانی هستند؟

 ارتباط سالک با غیرسالکان و سالکان

 نقش هم‌سفران در حل مشکلات سالک

 چند نکته

  مرکب سفر

 عشق؛ محبتی شدید

 درجات محبت

 دو نکته

 تقسیم درجات حب

 نامحدود بودن درجات محبت به خدا

 سریان عشق در همه‌ی موجودات

 تفاوت شوق و عشق

 گونه های عشق انسانی

 حقیقت عشق انسانی

 نقد و بررسی

 راه‌های دستیابی به عشق الهی

 اجرای دستورات سلوکی

 قرائت قرآن در سحرها با حزن و توجه

 مداومت بر قرائت اشعار عرفانی

 مرور دادن محبت خدا بر دل

 تأثیر صاحب‌دلان

 تکمیل

 آثار عشق الهی در پیمودن راه

 سهولت اجرای دستورات سلوکی

 ادامه یافتن سلوک تا سوختن

 ترک معصیت

 سرعت سیر

   راهنمای سفر

 راهنمای اصلی

 جلوه های هدایتگری

 تفاوت‌های استاد خاص و استاد عام

 ارتباط استاد عام با استاد خاص

 اقسام استاد عام

 راه شناخت استاد خاص

 راه شناخت استاد عام

 شاخصه‌های شناخت کمال در استاد

 ادعای صادقانه

 اجماع یا شهرت نزد اهل فن

 اعتماد ومراجعه‌ی انسان‌های فرهیخته

 شهادت انسان کامل

 انجام دادن کارهایی که فقط از انسان کامل سر می‌زند

 صاحب سرّ کامل بودن

  شهادت قلب سلیم

 دو نکته

 ضرورت راهنمای سفر

 رجوع جاهل به عالم

 سهولت سلوک

 گذر از امتحانات

 سلوک با چشم باز

 ربط با استاد خاص

 دلالت آیات و روایات

 تفاوت شاکله‌ها

 تاثیر نَفس و نَفَس

 گذر کردن از نفس

 تعیین رفیق سفر

 توصیه‌ای مهم

 ضرورت راهنمای سفر و پاسخ به اشکالات

 علل حساسیت در بحث راهنمای سفر

 خطرناک بودن وادی ارادت

 شکسته شدن مرزها

 اظهارنظرهای غیرمتخصصانه

 معنای زاد و توشه سفر

 مقدمات چهارده گانه‌ی بحث

 زاده و توشه‌ی سفر

 ادب 

 تعریف ادب

 کیفیت ادب

 راه دستیابی به ادب و تقویت آن

 اخلاص

 آیا ریای معکوس راه دستیابی به اخلاص سالکانه است؟

 نقد نظریه‌ی ریای معکوس

 گونه های نیت و اخلاص

 برخی آثار اخلاص از دیدگاه روایات

 ارادت

 اطاعت از استاد

 انس با قرآن

 ایثار

 ترک محرمات، انجام واجبات (توبه)

 چند نکته درباره‌ی توبه

 توبه سلوکی

 انواع توبه

 توبه از توبه

 ترک عادات (ترک عادت‌ها و تعارفات غلط یا لغو)

 تقوا

 تقوا؛ توشه‌ی سفر سالک

 توسل به مقربان درگاه الهی

 توکل

 ثبات قدم

 جمعیت خاطر

 عوامل تشویش خاطر

 پرگویی

 پرکاری لغو و بیجا

 سفر غیرضروری

 فقر بدون قناعت

 بودن با اهل دنیا و پریشان خاطران

 سیاست بازی و مسئولیت اجتماعی

 جوع

 چند نکته

 حزن دائم

 حلال خوری و ترک حرام و مشتبه

 خدمت به والدین

 چند نکته

 دوری جستن ازلذت‌ها و مشتهیات نفسانی

 دوام طهارت

 دوام ذکر

 چند نکته در مورد ذکر

 ذلت و مسکنت و خاکساری

 نکته‌ی فلسفی

 رعایت حقوق

 رفیق

 رفق ومدارا

 چند نکته در مورد رفق و مدارا 

 سَهَر (سحرخیزی)

 مقدمات سحرخیزی

 صمت (سکوت)

 طلب حال، حفظ آن و تبدیل آن به مقام

 عزلت و خلوت

 عشق و محبت

 فکر

 قبض و بسط

 کتمان سرّ

 چند شبه

 چند نکته

 کیاست

 چند نکته در مورد کیاست

 مراقبه

 محاسبه، معاتبه، معاقبه

 برخی آیات و روایات محاسبه

 مسارعت

 چند نکته در مورد مسارعت

 مشارطه

 همت بلند

 نفی خواطر

 وفا

 یاد مرگ

 

 مقاطع سفر

 مبدأ سفر

 تعبیرات گوناگون مبدأ سفر

 اسفل سافلین

 اظلم العوالم

 عالم دنیا (طبع، ناسوت)

  جهل و نقصان طبیعی

 قوّه

 کثرت

 حیوانیت

 زندان

 منزل ویران (دیر خراب)

 خودیت و انانیت

 چند نکته در«یقظه»

  منازل سفر

 ضرورت این بحث

 اشتباه نکردن مقام سلوکی با مشابهات آن

 حفظ احکام مراتب

 خلط نکردن راه با مقصد

 اطمینان به سلوک

 تذکر

 توضیح چند اصطلاح مربوط به بحث

 حال، مقام، ملکه

 نقد تطبیق حال بر منزل، و ملکه بر مقام

 منزل

 مرحله

 حجاب

 اسم

 تعبیرات گوناگون از منازل راه

 تفاوت در تعبیر یا اختلاف درحقیقت

 نتیجه : اختلاف تعبیر، اتحاد حقیقت

 مقدماتِ بحث تعداد منازل راه

 آرای گوناگون درتعداد منازل راه

 نظریه‌ی اول

 نظریه‌ی دوم

 نظریه‌ی سوم

 نظریه‌ی چهارم

 نظریه‌ی پنجم

 نظریه‌ی ششم

 نظریه‌ی هفتم

 نظریه‌ی هشتم

 نظریه‌ی نهم

 نظریه‌ی دهم

 نظریه‌ی یازدهم

 نظریه‌ی دوازدهم

 نظریه‌ی سیزدهم

 نظریه‌ی چهاردهم

 نظریه‌ی پانزدهم

 نظریه‌ی شانزدهم

 نظریه‌ی هفدهم

 نظریه‌ی هجدهم

 نظریه‌ی نوزدهم

 نظریه‌ی بیستم

 نظریه‌ی بیست و یکم

 نظریه‌ی بیست و دوم

 نظر نویسنده درباره‌ی منازل راه خدا

 درجه اول: عالم ماده

 شناخت عالم ماده 

 کارهای سالک در این عالم

 حالات سالک در این عالم

 آفات سلوک سالک در این عالم

 درجه دوم: عالم برزخ

 شناخت عالم برزخ

 کارهای سالک در این عالم

 حالات سالک در این عالم

 آفات سلوک سالک در این عالم

 درجه سوم: عالم عقل

 شناخت عالم عقل

 کارهای سالک در این عالم

 حالات سالک در این عالم

 آفات سلوک سالک در این عالم

 درجه چهارم، پنجم و ششم: توحید افعالی، اسمایی و ذاتی در عالم لاهوت

 شناخت عالم لاهوت

 کارهای سالک در این عالم

 حالات سالک در این عالم

 چند نکته در این ارتباط

 آفات سلوک سالک در این عالم

 درجه هفتم: بقاء بالله

 چند نکته پایانی

 احکام دوازده‌گانه‌ی مشترک منازل سفر

 مقدمه : ویژگی‌های تشکیک

 حضور هر یک از مقامات درجمیع مقامات

 رعایت حکم هر یک از منازل راه، الزامی است

 محال بودن طفره

 ادراک بعضی ازخصوصیات مرتبه‌ی مافوق به صورت "حال" ممکن است

 اطلاع وکشف اجمالی برای عبور ازهر عالمی کافی است

 راه یافتن به مرتبه‌ی بالاتر امکان اصلاح هر مرتبه را فراهم می‌آورد

 تصحیح نهایات سلوک متوقف بر تصحیح بدایات آن است

 برخی مقامات با همه‌ی مراتب و مقامات قابل جمع است

 مجذوب سالک و سالک مجذوب

 دو تذکر در همین رابطه

 تشابه آغاز و انجام سلوک

 اشتراک سالکان درمقامات اصلی و تفاوتشان در مقامات فرعی است

 انواع سقوط سالک

 مقصد سفر

 سلوک؛ راه بی‌پایان

 ضرورت بحث

 آیا تفکر درباره‌ی مقصد سفر(خداوند) جایز است؟

 تعبیراتی از مقصد سفر

 چند نکته دراین رابطه

 توجیه تعابیر گوناگون درباره‌ی مقصد

 تفسیر چند تعبیر:

 اسفار اربعه

 سفر اول: سفر از خلق به سوی حق

 سفر دوم: سفر از حق به سوی حق با حق

 سفر سوم: سفر از حق به سوی خلق با حق

 سفر چهارم: سفر از خلق به سوی خلق با حق

 چند نکته در این رابطه

 انسان کامل

 کَون جامع

 کریوه‌ها و گردنه‌های سفر

 سلوک، گردنه‌پیمایی است

 کریوه‌های راه

 ترک عادات ناشایست فردی و اجتماعی

 نمونه‌هایی از عادات زشت فردی و اجتماعی

 راه ترک عادات زشت

 یک خاطره از استاد

 دفع یک توهم

 دو نکته‌ی بس دقیق

 تولد دوم

 عبور از مثال و برزخ نفس

 عبور از مرحله‌ی تجلیات نفسانیه

 ترک اراده و قطع طمع

 چند توضیح و تذکر

 نفی کامل خواطر

 چند نکته در این رابطه

 راه میان‌بر سفر

 پرسش اصلی

 آیا راه میان‌بر همان سرعت سیر است؟

 سه‌گونه سرعت سیر در سلوک

 تعابیر صریح در این بحث

 تعابیر قابل انطباق بر این بحث

 آیا راه‌ میان‌بر همان صراط مستقیم است؟

 نتیجه‌ی بحث و پاسخ پرسش پیشین

 صراط مستقیم در قرآن

 صراط مستقیم در روایات

 نظر ما درباره‌ی راه راست

 چند نکته در این رابطه

 

 آگاهی های تکمیلی 

 راه‌های انحرافی و مشابه سفر

 عرفان و راه‌های انحرافی و مشابه سفر

 یک پرسش و پاسخ در این زمینه

 مطلب اول: تفاوت راه عرفان با عبادت سوداگرانه یا برده‌وار

 زهد، عابد و عارف از دیدگاه ابن‌سینا

 زهد تاجرانه یا اعراض عارفانه

 عبادت سوداگرانه یا ریاضت عاشقانه و پرستش عارفانه

 خدا؛ واسطه یا هدف

 نکات قابل استفاده از عبارات ابن سینا

 نقد و بررسی سخنان ابن سینا

 دیدگاه مکتب اهل بیت علیهاالسلام

 رأی فقیهان در این بحث

 یک سؤال در این رابطه

 نظر عارف کامل مرحوم ملکی تبریزی

 نکات قابل استفاده از سخن مرحوم ملکی تبریزی

 شروط قبولی اعمال

 تصویر مطلب

 نتیجه بحث

 مطلب دوم : تفاوت راه عرفان با مسلک غلو

 مطلب سوم: تفاوت راه عرفان با راه علوم غریبه

 سخنی از علامه طباطبایی

 بحث فلسفی (درباره‌ی علوم غریبه)

 بحثی علمی (درباره‌ی علوم غریبه)

 نکات سخنان علامه طباطبایی

 پی‌گیری بحث طی چند نکته

 تفاوت راه عرفان با مسلک تصوف باطل

 عرفان صحیح یا تصوف منحرف

 شاخصه‌های تصوف منحرف

 تقویت نفس

 آداب ساختگی

 بدبینی به علمای ظاهر و فقها

 بدعت در دین

 یک سویه‌نگری به دین

 موروثی دانستن سِمَت استادی

 مبالغه‌ی بیجا

 رهزنان سفر (قطاع الطریق)

 معنای رهزن سفر

 اقسام انسان‌ها، انواع رهزنان

 رهزن مؤمنان غیرسالک

 یک خاطره در این رابطه

 رهزن سالکان

 یک خاطره از استاد

 رهزن کاملان

 آفات سفر

 معنای آفت سفر

 مقدمات بحث

 آفات علمی سلوک

 فهم نادرستِ وحدت وجود

 حلول و اتحاد یا تفسیر خطاء از فنای ذاتی

 بسته دانستن درب لقاء الله

 توهم انحصار استاد

 توهم عدم نیاز به استاد حیّ

 خیال جذبه

 توهم کمال

 آفات عملی سلوک

 بدبینی به غیر سالکان

 بدبینی نسبت به علمای ظاهر

 خودبرتربینی نسبت به دیگر سالکان

 سهل انگاری به شریعت

 نسبت شریعت با طریقت و حقیقت و دفع یک توهم

 افشای سر

 دل دادن به کشف و کرامات و مقامات

 جنبیدن از جای

 عدم توجه به ظرایف سلوک

 تغییر نیت

 خلط منزل با مقصد

 تعدد استاد

 سرپیچی از دستور

 مبالغه نسبت به استاد

 شطحیات

 دستگیری قبل از کمال

 پاسخ چند شبهه

 سبک‌بالی در سفر (قبض و بسط سلوکی)

 کافر در تنگی و تنش، و مؤمن در گشایش و آرامش

 قبض‌ها و بسط‌های ایمانی

 قبض و بسط‌های سلوکی

 تعریف قبض و بسط سلوکی

 اقسام قبض سلوکی

 اسباب اختیاری قبض خواسته

 صدور گناه کبیره

 صدور گناه صغیره

 عدم رعایت حقوق

 تمرد از دستور

 از دست دادن ادبی از آداب سلوک 

 اسباب قبض خواسته (اختیاری و غیر اختیاری)

 گرفتگی نفس امام علیه السلام

 گرفتگی نفس استاد

 گرفتگی نفس رفیق طریق

 برخورد با نفسی پلید

 راه درمان قبض

 راه درمان قبض خواسته‌ی معلوم السبب

 راه درمان قبض خواسته‌ی مجهول السبب

 راه بازشناسی قبض ناخواسته از این قبض

 وظیفه سالک در حال قبض

 نوعی دیگر از قبض: قبض در آغاز عمل

 قبض و بسط عارفان

 چند نکته در مورد قبض و بسط