عرفان شیعی

عرفان اسلامی در بستر تشیع

عرفان شیعی

عرفان اسلامی در بستر تشیع

 شخصیت‌ها و ادوار عرفان اسلامی

      تاریخچه عرفان اسلامی

     دوره نخست (از آغاز تا اواخر سده پنجم)

 مرحله زمینه ها و جوانه ها

 ویژگی ها

 شخصیت های تاثیرگذار

 حسن بصری (م 110هـ ق)

 فضیل بن عیاض (م 187هـ ق)

 ابوهاشم صوفی 

 ابراهیم بن ادهم (م 162 هـ ق)

 رابعه عدویه (م 180هـ ق)

 شقیق بلخی (م 194هـ ق)

 معروف کرخی (م 201 هـ ق)

 مرحله کمال و پختگی

 ویژگی ها

 شخصیت های تاثیرگذار

 ابوسلیمان دارانی (م 215 هـ ق)

 احمد بن ابی الحواری (م 240 هـ ق)

 ابوعبید بسری (م 215 هـ ق)

 ابوعبدالله انطاکی (م 239 هـ ق)

 ذوالنون مصری (م 245 هـ ق)

 مرحله تکمیل و تنظیم و ترتیب و بسط

 مشارب مهم تصوف دوره اول

 مکتب بغداد

 مکتب خراسان

 دوره دوم (از اواخر سده پنجم تا پایان سده نهم)

 ظرفیت های شکوفا شده در این دوره

 عرفان نظری

 عرفان ادبی

 طریقت های صوفیه

 عرفان و شریعت

 عرفان عملی

 وضعیت فلسفه

  برخی از نخبگان مرحله اول (500 تا 600 هـ ق)

 حجت الاسلام محمد غزالی ( م 505 هـ ق)

 شیخ احمد غزالی  ( م 505 هـ ق)

 عین القضاه همدانی (م 525 هـ ق)

 خواجه یوسف همدانی (م 535 هـ ق)

 حکیم سنایی غزنوی (م 525 یا 545 هـ ق)

 شیخ احمد نامقی جامی (م 536 هـ ق)

 قضیب البان موصلی

 شیخ عبد القادر جیلی (گیلانی) (م 561 هـ ق)

 برخی از نخبگان مرحله دوم (600 تا 720 هـ ق)

 فرید الدین عطار نیشابوری (م 627هـ ق)

 مولانا جلال‌الدین محمد بلخی رومی (م 672هـ ق)

 مولانا شمس‌الدین تبریزی (م 645هـ ق)

 نجم‌الدین کبری (م 618هـ ق)

  شیخ محیی‌الدین بن عربی (م 638هـ ق)

  شیخ صدرالدین محمد قونیوی (م 672هـ ق)

 شیخ مؤیدالدین جَندی (م 690هـ ق)

  شیخ سعیدالدین فرغانی (م 699هـ ق)

 شیخ فخرالدین عراقی (م 699هـ ق)

 برخی از نخبگان مرحله سوم (750 تا 900 هـ ق)

 شیخ محمود شبستری (م 720 هـ ق)

 شیخ اوحدی اصفهانی (مراغه‌ای) (م 739 هـ ق)

 شیخ صفی الدین اردبیلی (م 735 هـ ق)

 علاءالدوله سمنانی (م 736 هـ ق)

 عزالدین محمود کاشانی(م 735 هـ ق)

 ملا عبدالرزاق کاشانی (م 736 هـ ق)

 داود بن محمود قیصری (م 751 هـ ق)

 سید حیدر آملی (م 787هـ ق)

 میر سید علی همدانی (م 786هـ ق) 

 شمس الدین حافظ شیرازی (م 792 هـ ق)

 ابو حامد محمد اصفهانی (ابن ترکه)

 شاه نعمت الله ولی (م 834 هـ ق)

 قاسم انوار (م 830 هـ ق)

 صائن الدین ترکه (م 835 هـ ق)

 شمس الدین محمد فناری (م 835 هـ ق)

 نورالدین عبد الرحمن جامی (م 898 هـ ق)

 ابن ابی الجمهور احسائی (زنده در 904 هـ ق)

 شخصیت های مهم هر شاخه عرفانی

 ویژگی های این دوره

 دوره سوم (از آغاز سده دهم تا اوایل سده یازدهم هـ ق)

 دوره چهارم (از اوایل سده یازدهم تاکنون)

 

 پیدایش و تطور عرفان نظری

 عوامل پیدایش عرفان نظری

 شریعت

 شهودات حاصل از عرفان عملی

 ضعف معرفتی فلسفه و کلام

 مراحل تطور تاریخی عرفان نظری

 مرحله اول (از آغاز تا ابن عربی)

 ویژگی ها

 اصل مسئله وحدت حق تعالی و عرفان او

 شریعت، طریقت، حقیقت

 وحدت شخصی وجود

 فنا و بقا

 انسان کامل و خاتم انبیا و خاتم اوصیا علیهم السلام

 شخصیت های بارز

 مرحله دوم (از ابن عربی تا ملاصدرا)

 ویژگی ها

 وضع گسترده اصطلاحات

 ارایه اندیشه های مؤثر در فهم بهتر متن دینی

 تقارب عرفان و فلسفه

 از ناحیه فلاسفه

 از ناحیه عرفا

 تقارب عرفان و تشیع

 تاثیرات مهم و گسترده بر عرفان عملی و ادبی

 سایر عوامل

 شخصیت های بارز

 مرحله سوم (از ملاصدرا تاکنون)

 عوامل شکل گیری

 ارائه نظام فلسفی ویژه توسط ملاصدرا

 تولید ادبیات غنی فلسفی

 تثبیت و بسط مبانی، مبادی و وقواعد خاص

 روش تعلیمی طبیعی صدرا

 اسلامی بودن حکمت متعالیه

 امکانات نهفته در فلسفه صدرا

 گرایش عالمان طراز اول شیعی به عرفان

 روش شناسی حکمت متعالیه

 روش اشراقی

 روش عقلی

 روش تألهی - بحثی

 کارکردهای شهود در فلسفه

 ارتقاء بخشی عقل بحثی به عقل منور

 فهم درست حقایق

 رسیدن به حدوسط

 هدایت عقل به نحو سلبی

 هدایت عقل به نحو اثباتی

 ویژگی ها

 تکمیل روشی و محتوایی فلسفه و توافق آن با عرفان

 تعالی حکمت متعالیه به سوی عرفان

 پررنگ شدن اندیشه عدم جدایی قرآن ، عرفان و برهان

 جمع میان شهود و عقل

 پیدایش محققان صدرایی در عرفان نظری

 ظهور عارفان فقیه مبارز

 نحله های درونی فلسفه صدرایی

 شخصیت های بارز

 موضوع و مسائل علم عرفان نظری

 

 شخصیت‌های برجسته‌ی عرفان نظری 

 محی الدین بن عربی (م 638 هـ ق)

 صدرالدین قونوی (م 673 هـ ق)

 مؤیدالدین جَندی (م 690 هـ ق)

 فخرالدین عراقی (م 688 هـ ق)

 عفیف الدین تِلمِسانی (م 690 هـ ق)

 سعیدالدین فَرْغانى (م 700 هـ ق)

 شیخ محمود شبستری (م 720 هـ ق)

 ملاعبدالرزاق کاشانی (م 736 هـ ق)

 ابوحامد محمد تُرکه (م قرن هشتم)

 داود بن محمود قیصری (م 751 هـ ق)

 سید حیدر آملی (م پس از 787 هـ ق)

 شیخ عبدالکریم جیلی (م 826 هـ ق)

 محمد بن حمزه فناری (م 834 هـ ق)

 صائن الدین علی بن محمد تُرکه (م 835 هـ ق)

 ملا عبدالرحمن جامی (م 898 هـ ق)

 دوران پس از جامی(قرن دهم و نیمه اول قرن یازدهم)

 میرداماد (م 1040هـ ق)

 صدرالمتألهین شیرازی (م 1050هـ ق)

 ملا محسن فیض کاشانی (م 1091 هـ ق)

 قاضی سعید قمی (م 1107 هـ ق)

 آقا محمد بیدآبادی (م 1197 هـ ق)

 ملا علی نوری (م 1246 هـ ق)

 ملا عبدالله زنوزی (م 1257 هـ ق)

 ملا هادی سبزواری (م 1289 هـ ق)

 آقا محمد رضا قمشه ای(م 1306 هـ ق)

 میرزا محمود قمی (م 1304 هـ ق)

 آقا علی مدرس طهرانی (م 1307 هـ ق)

 میرزا هاشم اشکوری (م 1332 هـ ق)

 میرزا مهدی آشتیانی(م 1332 هـ ق)

 شیخ عبدالنبی نوری مازندرانی (م 1344 هـ ق)

 سید علی قاضی طباطبایی (م 1366 هـ ق)

 میرزا محمد علی شاه آبادی (م 1369 هـ ق)

 سید رضی لاریجانی (م 1370 هـ ق)

 شیخ محمد حسین فاضل تونی (م 1380 هـ ق)

 شیخ محمد تقی آملی (م 1391 هـ ق)

 شیخ ابوالحسن شعرانی (م 1393 هـ ق)

 میرزا احمد آشتیانی (م 1395 هـ ق)

 میرزا ابوالحسن رفیعی قزوینى (م 1395 هـ ق)

 آقا سیّد کاظم عصّار طهرانى (م 1396 هـ ق)

 علامه محمد حسین طباطبایی(م 1402 هـ ق)

 امام خمینی (م 1408 هـ ق)

 علامه حسینی طهرانی (م 1416 هـ ق)

 سید جلال الدین آشتیانی (م 1426 هـ ق)

 علامه حسن زاده آملی (1307 هـ ش - )

 آیت الله جوادی آملی (1312 هـ ش - )