موضوع علم عرفان نظری

بر این اساس، موضوع عرفان نظری ، "توحید و حقایق توحیدی" یا وحدت شخصی وجود است. به عبارت دقیق تر، موضوع آن، چیزی جز حق تعالی نیست؛ چرا که از دیدگاه عارف، عالم هستی چیزی جز حق تعالی و جلوه ها و شئون او نیست. صدرالدین قونوی (م ۶۷۳ق) در بیان موضوع عرفان می گوید:

فموضوعه الخصیص به وجود الحقّ سبحانه (مفاتیح الغیب، ص ۶) پس موضوع خاص این علم؛ وجود حق سبحانه است.

قیصری با بسط این موضوع، معتقد است موضوع عرفان، حقّ و اسماء و صفات او است. (شرح فصوص الحکم، قیصری، ص ۷۱۵؛ رسائل قیصری، رسالة التوحید و النبوة و الولایة ، ص ۷)

از سویی، صائن الدین ترکه (م 835ق)، موضوع آن را "موجود بما هو موجود" می داند. (تمهید القواعد، ص ۱۱) جمع این دو بیان، آن است که نزد عرفا "وجود بما هو موجود" یا "وجود صرف و مطلق به اطلاق مقسمی" همان حق تعالی است. (ر.ک: شرح فصوص الحکم، قیصری، ص ۱۳؛ الحکمه المتعالیه ، ج ۲، ص ۳۳۵).

منابع :

• یزدان پناه - سید یدالله، فروغ معرفت، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ج ۱ صص ۳۲ تا ۳۳

موضوع و بخش های اصلی عرفان نظری

موضوع عرفان نظری

موضوع عرفان نظری وجود حق سبحانه و تعالی است. برخی نیز آن را وجود بما هو وجود دانسته‌اند که مشکلی ایجاد نمی‌کند چرا که از دیدگاه عرفانی مطلقِ وجود همان حق تعالی است.

مسائل علم عرفان نظری

مسائل هر علم مجموع مباحثی است که پیرامون موضوع آن علم سخن می‌گوید «بنابراین مسائل علم عرفان نظری اسماء و صفات و شئون حق خواهد بود. اما از آنجا که در عرفان، همه غیر خدا شئون او به شمار می‌آید پس بحث از صدور ممکنات از خداوند و اعیان ثابته و خارجه که مظاهر اسماء حقند، بحث از احوال و احکام وجود خدا تلقی شده و جملگی از مسائل علم عرفان نظری شمرده می‌شوند.

کتاب هائی مانند تمهید القواعد که عرفان نظری را با زبان فلسفی بحث می‌کنند بطور کلی بحث‌های عرفان نظری را در سه بخش زیر خلاصه کرده‌اند:

· وحدت شخصیه وجود

· چینش جهان هستی

· انسان کامل یا مظهر تام حق

این تقسیم را می‌توان با بیان امروزی‌تر به شکل زیر بیان نمود:

· خداشناسی عرفانی

· جهان شناسی عرفانی

· انسان شناسی عرفانی

با این تقسیم بندی هیچیک از مباحث عرفان نظری خارج از این سه بخش نخواهند بود و ترتیب بحث ما نیز در اینجا انشاء‌الله چنین خواهد بود .

منابع :

• امینی نژاد – علی، آشنائی با مجموعه عرفان اسلامی، صص 240 تا 242 (با تلخیص)